BATMAN’IN İLK ESNAFLARINDAN HELVACI ÖMER DANIŞ

Siirt’te helvacılık yapan bir ustanın yanında çırak olarak çalışmaya başladı. Zamanla bu işte olgunlaşarak, en az ustası kadar iyi helva pişirmeyi öğrendi. Pişirdiği helvaları, ustası ile birlikte satarak bu işten elde ettiği gelirle aile geçimine katkıda bulundu. Okuma-yazmayı askerde öğrenmiş, zamanla mektep görmüş kimseler kadar iyi okuma-yazma becerisine sahip olmuştu.

Askerlik dönüşü evlenerek, 1 erkek çocuk babası oldu. 1953 yılında ağabeylerinin de Batman’da olması nedeniyle eşini ve oğlunu alıp Batman’a göç eder. Helva işini yapmak üzere geldiği Batman’da, o zamanlar Serê Gır olarak adlandırılan bu günkü İluh Mahallesi’ndeki bir eve yerleşir. Aynı zamanda teyzesinin oğlu olan bisiklet tamircisi (Kent Bisiklet) Hayrettin Tanık’a komşu olur. Zamanla Batman’da 2 oğlu ve 1 kızı daha dünyaya gelir. 2. Cadde henüz yeni kurulma aşamasındadır. O dönem Batman’ın tek caddesi olan 1. Cadde’de, Kışlık Saray Sinemasının karşısında, Fırıncı Nadir Amca’nın Hayat Fırını isimli işyerinin yanında bir dükkân kiralar. Burası Sümerbank'ın karşısında geniş ve uzun arka bahçesi olan bir yerdir. Batman’ın tek helvacısı olarak burada helva imal edip satmaya başlar.

O dönem Batman’da yemek yenilebilecek lokanta sayısı çok azdır. Bu yüzden özellikle petrol işçileri, sabah kahvaltılarında ve hatta öğlen yemeklerinde dahi, Ömer Usta’nın Danış Helva isimli dükkânında, taburelerin üzerinde oturarak helva-ekmek yiyerek karınlarını doyururlardı. Tren garı o dönemler çok hareketliydi. Yolcular trenin gelmesini beklerken Ömer Usta’nın yanına uğrayıp yolluk için helva ekmek yaptırırdı. Köylüler de yanlarında getirdikleri ürünleri Batman pazarlarında sattıktan sonra bir miktar helva satın almadan köylerine geri dönmezlerdi. Bu nedenle günün her saatinde iş yerinin önünde uzun kuyruklar oluşurdu. Burada sadece helva değil, pekmez ve reçel satışı da yapılırdı. Ömer Usta, dükkânına kim gelirse gelsin, eline aldığı büyük bıçakla helva kütlesinden bir dilim kesip ikram ederdi. Dönemin tanıklarından Hayrettin Tanık, Ömer Amca’nın ısmarladığı lezzetli helvanın etkisinden olsa gerek bugün dahi bir çay bardağına 4 çorba kaşığı şeker atarak içtiğini söyler.

Ömer Usta’nın helva, tahin, pekmez ve reçelleri, kısa zamanda Batmanlıların damağında yer edinerek markalaşır. Nadir Kubba’nın Hayat Ekmek Fırını’ndan ekmek alanlar, Danış Helva’dan helva ve pekmez alarak eve gitmeyi alışkanlık haline getirmiştir. Ömer Usta’nın 1. Cadde’deki esnaf komşuları arasında Seyit Amca, Hüseyin Pilatin, Mobilyacı Hayrettin Saraçoğlu, Philips Radyo Bayisi Kadri Usta, Kebapçı Cuma Usta, kumaş satışı yapan Şevket Türkay, Kıvırcıklar, İstasyonun alt geçidine yakın bakkaliye işleten Ammo Musa ve oğlu Fahri de bulunuyordu.

Zamanla iş yoğunluğunun artması nedeniyle dükkânı ikiye böler Ömer Usta. Taburelerin bulunduğu satış bölümünü ağabeyine bırakır. Kendisi ise arka kısımda oluşturduğu imalathanede helva ve reçel pişirirdi. Ömer Usta’nın oğulları da sabahları okula gider, öğlen ise helva dükkânında çalışarak ayak işlerine bakardı. Ömer Usta, helvacılık işi devam ederken Raman Sineması’nın yanında iki değirmen kiralar. İzmir’den getirttiği kardeşi Bahri Danış’ı bu değirmenin başına yerleştirir. Bugünkü Belediye binasının arkasında bulunan değirmeni de kiralayarak buranın işletmesini ise kardeşi Cemil’e bırakır. Bu değirmenin çevresinde günümüzdeki gibi betonarme ve çok katlı evler yoktu. Bir aracın girebileceği genişlik ve yaklaşık 100 metre uzunluğundaki sokaktan geçilerek buradaki değirmene ulaşılırdı. Değirmenin zemini, yol seviyesinden 1 metre derindeydi. Değirmenin sol tarafında kerpiç evler yer alıyordu. Evlerin önlerindeki alan ise boştu. Bu alanın karşısındaki kerpiç yapılara demirden yapılmış bir kapıdan geçilerek giriliyordu. Kapının alt kısmı düz saçtandı. Üst kısmı ise şişlerle lale veya çiçek şekli verilerek süslenmişti. Tek katlı evlerin çoğu kerpiçtendi. Buradaki yapılar ve evlerin çoğu plansız ve yığma usul ile yapılmıştı.

Ömer Usta 1. Cadde’de Kışlık Saray Sineması’nın karşısındaki yerinden ayrılır. Bu dükkânı kardeşi Mustafa Danış’a bırakır. Mustafa Danış burayı Agora Meyhanesi olarak işletirken, Ömer Usta ise Cumhuriyet Meydanı’ndaki karakolun karşısında bir dükkân kiralayıp Danış Helva’nın tabelasını bir süre de burada yaşatır. 1976 yılında askere gönderdiği büyük oğlu Tahsin Danış, 1978 yılında askerden dönünce baba-oğul, Gülistan (Tekel) Caddesi’nde bir dükkân kiralar. Uzun yıllar bu dükkânda helva imalatı yapar Ömer Usta. 1987 yılında vefat eder ve doğduğu büyüdüğü Siirt’in Ğolaniye Mahallesi’nde defnedilir.

Danış Ailesi oldukça geniş bir ailedir. “Çocuklardan okuyan okur, okumayan helvacı olur” misali genç nesil Danış’lar, büyük şehirlere yerleşmiştir. Yaşamını Batman’da devam ettiren Ömer Danış’ın oğulları Cengiz ve Burhan Danış ise baba mesleği olan helvacılığı, halen Gülistan Caddesi’ndeki Danış Helva isimli işyerinde sürdürmektedir. 1953 yılında olduğu gibi günümüzde de Danış Helvaları, Batman’ın tek helvacısı olarak faaliyet göstermektedir.

İlhami Kurê Asin “73–78 yılları arasında eğitim dönemim boyunca Batman’da kaldım. O yıların canlı tanığıyım. O dönemin tüm yönlerini gördüm. Köyden Batman a gelmiştim. Babam cifçiydi. Kıt kanaat bir harçlıkla okudum. Rahmetli Ömer Ustanın dükkânında çeyrek ekmeğe sığdırdığım helvayı alıp Diyarbakır Caddesinde bulunan liseye yakin, fakirhane dediğimiz öğrencilerin uğrak yeri kahvede oturup bir çayla yedikten sonra derslere girerdik. 40. Yılı aşkındır orada neler değişti bilmiyorum. Sadece benim bir hasret borcum olsun”

İhsan Işık “Ömer Danış'ın şimdiki belediyenin arkasındaki imalathanesin olduğu mahallede (Şirinevler) büyüdüm. Rahmetli Ömer Amca, imal ettiği helvaları ilkin mahallenin çocuklarına ikram ederdi. Bu nedenle biz Ömer Amcayı çok severdik. Günümüzün çoğu imalathanenin kapısında geçerdi. Mahalleli de Ömer Amcayı çok severdi, tüm mahalle bir aileydik. Nurlar içinde uyusun Ömer Amca.

Hüsamettin Turan “Ömer Danış, Batmanda icra ettiği helvacılık mesleğiyle ünlenmenin yanı sıra efendi, mütevazı duruşuyla da sevilen sayılan biriydi. Allah gani gani rahmet eylesin. Kardeşi Mustafa da Batman’da bulunduğu dönemlerde kendi halinde mesleğini icra ederdi”

Mehmet Latif Yıldız “Bizim yaşlarımızda o helvayı iştahla yemeyen mi vardı? Allah rahmet eylesin”

Ramazan Pilatin “Eve dönmemize yakın zamanda Ömer Danış, imalathaneye gidip elinde beyaz renk içinde bazı renkli parçacıkların bulunduğu ne olduğunu bilmediğim bir şey getirdi. Bir parça kâğıda sarılı olan cisme dikkatli bakınca süt beyazı rengindeydi. Seramik gibi parlaktı. İçindeki parçacıkların da ceviz olduğu anlaşılıyordu. Getirdiği parçanın adının sakız helvası olduğunu sonra öğrendim. . Elindekini önce dedeme verdi. Dedeme eli ile işaret ederek helvayı bana vermesini istedi. Ogün gördüğüm bu güne kadar unutmadığım sakız helvasına tanımam böyle olmuştu. Helvanın tadına bakmak için dişlediğim an, dişlerim helvaya batardı. Elimde kalan parçaya aşağı yukarı hareket ettirerek ağzımdaki parçanın kırılmasını sağlıyordum. Ağzımdaki helva parçasını yemem için dişlerimle sakız helvası kavgası başlardı. Arada dişime yapışan helvayı elimle dişimden ayırmak zorunda kalırdım.

Bu zorluktan sonraki aldığım lezzet tüm uğraşılara değiyordu. Ağzımda ıslanan helva içindeki ceviz parçalarının verdiği aroma o ana kadar tatmadığım bir lezzetti. İlk olarak tattığım bu muhteşem tat hafızamda o kadar belirgin bir yapmış ki...”