KENT MEYDANI BATMAN’IN NERESİNE YAPILSIN?

O kentte yaşayan insanların bir araya geldiği yerdir, kent meydanları.

İlk örneğine Yunan kentlerinde Agora olarak rastlanan meydanın, dünyanın önde gelen şehirlerindeki örnekleri ise Berlin'de Potsdam Meydanı, Roma'da Aziz Peter Meydanı, New York'ta Times Meydanı, Londra'da Trafalgar Meydanı, Moskova'da Kızıl Meydan, Paris'te Concorde Meydanı, İsfehan'da Nakş-ı Cihan Meydanı ilk akla gelenlerdir.

Her kentte olması gereken böyle bir meydanın, hızla gelişen ilimizde olmamasıysa büyük bir eksikliktir. Dolayısıyla Batman’ın kültürel, sosyal ve ekonomik özelliklerini yansıtan meydanın, ilimize kazandırılması gerekir. Tabi bu meydan, Batman’ın kimlik duygusunu yaratıp tarihi, toplumsal ve estetik karakterlerle desteklenmeli. Yani Batman’ın vitrini olacak şekilde; geçmişini ve kültürünü yansıtmalı. Biz de Batman’ın bu meydan ihtiyacını dile getirmek üzere, konuyu bu haftaki “Halkın Sesi” sayfamıza taşıdık. Bu konuda, halkın ve alanında uzman olan kişilerin görüşlerini aldık. Bakalım onlar, neler söylemişler?

Batman’da ilk yapılan meydan, Cumhuriyet Meydanı’dır. Bu meydan o zamanki şartlara uygundu. O günün ihtiyaçlarına cevap verebiliyordu. O zaman İlçe otogarı ordaydı. İstasyon, Ziraat Bankası şimdiki gibi ordaydı. Dolayısıyla meydanın olduğu yer merkeziydi. Bu bağlamda düşünürsek meydanlar, bir kentin omurgasıdır. Meydanlar siyasal, sosyal, dini, kültürel, toplumsal olayların gerçekleştiği alandır. Bugün Cumhuriyet Meydanı saydığımız bu özellikleri kapsamayıp o dönemki işlevini, canlılığını yitirmiştir. Bir otopark alanı olarak görülmektedir. Bilindiği üzere bu tür meydanlar; halkın bir araya geldiği, etkileşim içinde olduğu, kente nefes veren alanlardır. Toplumun tüm farklı kesimlerinin bir araya geldiği toplandığı bir alandır. Dolayısıyla kentimizin kimliğini öne çıkaracak bir meydan evet, yapılmalı. Açıkçası şu anda planlarımız, projelerimiz dahilinde şuraya meydan yapılacak diyerek belirlenmiş bir alan ya da bütçemiz yok. Ama Valiliğin olduğu alan, kent meydanı için çok uygun bir yerdir. Hem merkezi olması hem de kamunun mülkiyetinde yani hazinenin malı olması bunun yanı sıra Valiliğin yerinden taşınacak olması, bu saptamayı güçlendirmektedir. Nitekim daha önceki Vali Yılmaz Arslan da Valiliğin olduğu alanın, meydan yapılacağı yönünde bir öneride, beyanda bulunmuştu. Biz de bu alanın Batman’a kazandırılması, kent meydanı olması için gereken neyse, onu yapacağız.

Meydanlar, kentin toplanma ve dağılma alanları olduğundan, yaya sirkülasyonunun en çok olduğu bölgelerdir. Eski kent ile Yeni Kentin kesiştiği nokta olan Farabim Hastanesi önünden Gülistan Caddesine kadar olan bölümün, kent meydanı olarak düzenlenmesi gerekir. Mevcut yolun, yeraltına alınarak devamlılığı sağlanabilir.

Meydanın devamı olarak Gülistan Caddesi’nden, eski meydana kadar olan bölümlerde yayalar için yeniden düzenlenerek, meydanların birbirleriyle olan bağlantıları sağlanmış olur. Bu sayede büyük bir yaya alanı ortaya çıkacak ve halkın eski merkezle olan ağı artacaktır.

Öncelikle Batman’ımızın böyle bir eksikliğini konu aldığınız için sizi ve gazetenizi tebrik ediyorum. Meydanlar bir şehrin kalbidir. Bu bağlamda, büyük önem arzetmektedir. Peki, Batman için bir meydan nerde olmalıdır? Bana göre araç trafiğinin, yaya sirkülasyonunun yoğun olduğu ve herkesin kolaylıkla ulaşabileceği bir yer olmalı. Bir şehrin kalbi diyorsak o halde kent meydanı, o şehrin kalbinde olmalı. Aklıma ilk gelen yer “Atatürk Parkı”nda olan meydan. Burada zaten etkinlikler, törenler yapılıyor. İlimizin en işlek caddesinin tam merkezinde. Ulaşım her türlü buraya sağlanabiliyor. Bu alanda yeşile ve ağaçlarımıza dokunmadan revize bir proje ile yeniden düzenlenirse çok güzel bir meydanı, kentimize kazandırmış oluruz.

Batman'ın kesinlikle bir meydana ihtiyacı vardır. Neticede şehir meydanları, o şehirde yaşayanların geçmişle ve gelecekle köprü kurdukları, ruhlarının dinginlik kazandığı, “biz” duygusunu hissettikleri, sosyal varlıklarını, ilân ettikleri ortak paylaşım alanlarıdır.

Nerde yapılması gerekir derseniz, şu cevabı veririm. Mevcut tren raylarının şehir dışına çıkarılması gerekir. Böylelikle İstasyon ve demiryolları lojmanlarının da kalkması gerekeceğinden, burada geniş bir alan oluşacaktır. Bu alana gerekli projeler hazırlanarak, çok uygun bir meydan kazandırılabilir.

Binalar, kent estetiğinin çok önemli unsurlarıdır ama kenti kent yapan binalardan ziyade, park, sokak ve meydan gibi kentin kamusal açık alanlarıdır. Kentin ete kemiğe büründüğü, kimlik ve kişilik kazandığı, yaşayan canlı bir organizmaya dönüştüğü, Jane Jacobs’un dediği gibi şehri fark edilir ve heyecan verici kılan yerlerdir, kamusal açık alanlar. Dolayısıyla

şehrimizin büyük eksikliklerinden biridir, meydanımızın yetersiz oluşu. Yeni bir meydan için planlanacak yerlerden biri, bana göre Aydınkonak Kavşağıdır. Şehir yerleşkesinin, buraya doğru yönlendirilebilmesi için uygun bir tasarımla buraya meydan kazandırılabilir.

İnsanların bir araya geldiği, iletişime geçtiği, ortak aktiviteler ve eğlenceler düzenlediği meydanları ve kamusal açık alanları olmayan bir yerleşim alanı estetik değildir, demokratik değildir ve ne kadar büyük olursa olsun kent de değildir. Bu nedenle ilimizdeki bu meydan eksikliği de giderilmeli, diye düşünüyorum. Nereye yapılmalı konusuna gelince; Batman'ın merkezi sayılabilecek yerlerinden biri, 16 Mayıs Şehir Stadı’nın olduğu yerdir. Stadın ileri bir tarihte, taşınacağı herkesçe bilinmektedir. Mevcut stadın, yıkılmasından sonra ilgili kurum ve kuruluşlarla görüşülüp bu geniş alanın bir kısmında, meydan planlaması yapılabilir.

Kentsel çevre niteliği söz konusu olduğunda ilk anımsanması gereken, kentin insanlar için var olduğudur. İnsanların iletişim ve etkinliklerine zemin oluşturma bağlamında, kentsel kamu mekânları bu işlevlerin gerçekleşmesini sağlayan en önemli araçlardır.

Bu anlamda şehir merkezinde, yaya ve araç trafiğinin yoğun olduğu bir alanın, herkesçe kullanılması daha doğru olur. Bu açıdan, bana göre Hükümet Konağı’nın taşınmasından sonra bu alanda, iyi bir tasarım projesi ile bir meydan düşünülebilir.

Meydanlar, toplumsal yönden çok önemli fonksiyonları yerine getirmektedir. Dönemin önemli olaylarına sahne olma özelliğine sahiptir. Dolayısıyla sahip olduğu fonksiyonlara göre meydanlar, kente kimlik kazandıran mekanlardır. Batman’ın da böyle bir meydana ihtiyacı var. Nerede yapılacağına gelirsek Hükümet Konağı’na göre daha eski bir yapıya sahip Emniyet Müdürlüğü ve lojmanları, uygun bir yere taşınırsa burada oluşacak alan, şehrin meydanı için uygun olabilir.

Kent Meydanları insanların bir araya geldiği, iletişime geçtiği, ortak aktiviteler ve eğlenceler düzenlediği alanlardır. Bu meydanlar, şehrin kalbi durumundadır. Ne yazık ki ilimizde, sözünü ettiğimiz kriterlerde bir meydan yok. Hızla büyüyen ve gelişen şehrimizin bu konudaki eksikliğinin, yakın zamanda giderileceğini umut ediyorum. Sizin yaptığınız bu çalışmanın da bu işe, vesile olmasını ümit ediyorum. Bu meydan nerede olmalı derseniz, öncelikle insan sirkülasyonunun fazla olduğu, şehrin merkezi sayılabilecek bir yer düşünülmeli, derim. Bu doğrultuda benim aklıma ilk gelen yer, Farabim Hastanesi’nin önündeki alandır. Buranın hali hazırda miting ve konserlere çoğu zaman, ev sahipliği yaptığını biliyoruz. İhtiyaca yetersiz kalan bu nokta, iyi bir şehir plancısı, iyi bir projecinin yapacağı yeni dizayn ve düzenlemelerle şehrimize gerekli olan meydan kazandırılabilir.

Meydanlar, kentlerin sembolüdür. Her kentin düzenli bir şekilde ortak yaşamının geçtiği kentsel mekanları vardır. Bu mekanlar, kentte önemli fonksiyonlara sahiptir. Dolayısıyla meydanlar, kentlerin olmazsa olmazlarındandır. Batman’ın da kültürüyle olsun, ekonomisiyle olsun kendi kimliğini öne çıkaracak bir meydana ihtiyacı var. Bu meydanın nerede yapılacağı noktasına gelince, aklımda olan yer, Valilik binasının olduğu alandır. Orası taşınacak nasıl olsa. Bence orası meydan için oldukça uygun bir alandır.  

Batman’ın meydan ihtiyacı kaçınılmazdır. Kent meydanı için benim önerim, şimdiki “Atatürk Parkı”dır. Ama bunun için Atatürk Parkı’nın arkasında bulunan Çocuk karakolu ile polis lojmanı kaldırılmalı. Böylelikle Atarak Parkı’nın genişletilmesi ile kent meydanı oluşturulabilir. Zira Atatürk Parkı Batman kent merkezinin ortasında kalmıştır. Bunun için Valiliğin ve Belediyenin ortak kararlar alıp, çözüm bulması gerekir.

Kent meydanları, tarih boyunca kentlerimizin kimliğini ve kişiliğini ortaya koyan önemli bir, kentsel yaşam odağıdır.

Ben 43 yaşındayım, bu yaşıma kadar birçok şehir gezdim. Her gittiğim şehirde, mutlaka bir şehir meydanı olduğunu gördüm. Batman ise ne yazık ki bu ihtiyaçtan yoksundur. Cumhuriyet Meydanı var ama orası günümüzde otopark haline gelmiş durumda. Dolayısıyla Batmana, yeni bir kent meydanının gerekliliğine inanıyorum. Bunun için de bence en uygun yer Farabim Hastanesi Kavşağı. O kavşaktaki parklar, kaldırılsa orta refüjler, düzenlenirse bence az bir masrafla bizim de kent meydanımız olur.