Ancak her şeyde olduğu gibi bu durumun da aşırısından zarar görmek kaçınılmaz oluyor. Özellikle son yıllarda gittikçe artan sağlıklı beslenme takıntısı, psikolojik bozuklukları beraberinde getiriyor. Genellikle çekiciliğin zayıflıkla bağlantılı olduğu kabul edilen endüstrileşmiş toplumlarda rastlanılan bu psikiyatrik rahatsızlık, daha çok genç kızları tehdit ediyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psi. Ayşe Burcu Durak, sağlıklı beslenme takıntısı olarak bilinen ‘ortoreksiya nervoza’ hakkında bilgi verdi.
Farkında olmadan psikoloji olumsuz etkileniyor
Yeme davranışı bozuklukları, günümüzde çok yaygınlaşan ve özellikle genç kızlarda daha sık görülen psikiyatrik bir hastalıktır. Genellikle orta sosyoekonomik düzeyde, beyaz ırkta ve çekiciliğin zayıflıkla bağlantılı olduğu kabul edilen endüstrileşmiş toplumlarda görülmektedir. Ortoreksiya nervoza (ON) sağlıklı beslenme takıntısı olarak tanımlanan yeme bozukluğu olup, kişinin tüm yaşantısına müdahale eden doğal diyet tüketme takıntısıdır.
Zayıflık kontrol altında tutulamaz hale geliyor
Doğal ve sağlıklı beslenmenin takıntı haline getirilmesi sonucu oluşan bu davranış bozukluğu bireylerde endişeye varan takıntıların ortaya çıkmasına ve ilerleyen süreçte yeme davranış bozuklukları gibi patolojik sonuçlara neden olmaktadır. Ortorektik eğilim gösteren bireylerin sağlıklı beslenebilme amacıyla besin seçimlerini sınırlamaları, ağırlık kaybına neden olmaktadır. Sınırlı beslenme tarzı ilerledikçe ortaya çıkan zayıflık ise bu süreçteki ilerlemenin bir sonucudur.
Vücut yapısında bozulmalar görülüyor
Ortorektik eğilim gösterenlerin besin tercihlerinin değerlendirildiği bir çalışmada sebze, meyve ve tam tahıllı ürün tüketme gibi sağlıklı beslenme eğiliminin daha fazla olduğu ve sağlıklı besin satışı yapan yerleri daha sık ziyaret ettikleri saptanmıştır. Sağlıklı beslenme takıntısı ilerleyen süreçte beden algısında olumsuz etkiler yaratabilmektedir. Dış görümünü daha iyi hale getirmek amacıyla yapılan kısıtlamalar sonucu; enerji, protein ve diğer besin ögelerinin yetersiz, dengesiz veya fazla alınması nedeniyle vücut yapı ve fonksiyonlarının ölçülebilir şekilde olumsuz bozulduğu ‘malnutrisyon’ gibi sağlık sorunlarına zemin hazırlayabilmektedir.
Ortorektik bireylerin normal bireylerden önemli düzeyde farklı olarak;
Besinler konusunda daha endişeli oldukları,
Sağlıksız olduğunu düşündükleri besinleri tükettiklerinde suçluluk duydukları,
Sağlıklı besin satın almak için daha fazla para ödemeye hazır oldukları,
Sağlıklı beslenmenin dış görünüşlerini etkileyeceği konusunda ciddi endişe duydukları görülmektedir.
En çok 25 yaş altında görülüyor
Yeme bozuklukları vakalarının yüzde 90’dan fazlasını, 25 yaş altı bireyler oluşturmakta, kadınlarda erkeklere oranla 5-20 kat daha fazla görülmekte ve tüm vakaların sadece yüzde 5-10’unu erkekler oluşturmaktadır. Sosyokültürel faktörlerin, yeme bozuklukları gelişiminde etkili olduğu bilinmekte, toplumun zayıflığa önem vermesi, aileden, arkadaşlardan ve kitle iletişim araçlarından gelen baskılar yeme bozukluklarının gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır.
Maddi olarak ve ruhsal açından sıkıntıya girmeye başladıysanız…
Ortorektik eğilimli bireylerdeki takıntılı kaygıların belirlenmesi, hastalığın sınıflandırılmasında ve tanı kriterlerinin oluşturulmasında yararlı olacaktır.
Sağlıklı beslenme takıntısından korunmak için;
Öncelikle yiyecekleri sağlığa zararlı bir tehdit unsuru olarak görmekten vazgeçin.
Unutmayın ki sağlıklı beslenme endişesine düşüldüğünde yaşanan yetersiz beslenme kişi için daha tehlikeli bir duruma yol açarak yarardan çok zarara dönüşen davranışlarla sağlık için uzun vadeli metabolik sorunları ortaya çıkarabilir.
En önemlisi bu durum sizin için hem maddi hem ruhsal bir sıkıntı yaratmaya başladıysa bir psikoloğa görünmeniz faydalı olacaktır. Ortoreksiya diğer yeme bozuklukları içinde değerlendirilebilecek bir davranıştır.