Seçim tahminleri birebir tuttu

Batman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümünde görev yapan Doç. Dr. Aydın, arkadaşları ile birlikte 14 Mayıs Seçimlerine yönelikSeçmen Davranış Analizi modelini geliştirdi. Aydın, istatistiksel ve ekonometrik analizlerle uyguladığı model sayesinde seçim sonuçlarını birebir tutturdu. Ulusal TV kanallarında adından söz ettiren Doç. Dr. Aydın, modeli nasıl geliştirdikleri hakkında bilgi verdi.

Doç. Dr. Halil İbrahim Aydın, Batman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümünde görev yapıyor.İktisat bölümü mezunu olan Aydın, Kalkınma Ajansları üzerine yüksek lisans, Ekonomik Kalkınma ve Sosyal Sermaye ilişkisini Avrupa Birliği ülkeleri üzerinden ekonometrik olarak ispatladığı tez ile doktorasını yaptı. 2018 yılında Makroekonomi alanında Doçent unvanını alan Aydın, spesifik olarak makroekonomi, kalkınma, büyüme, sosyal sermaye, ekonomi politikası ve modelleme gibi konular üzerine çalışıyor.

2014 yılında Erasmus kapsamında yurt dışında bulunanAydın, 2022 yılında Romanya’da uluslararası bir kongrede KeynoteSpeaker olarak Bilim Diplomasisi üzerine konferans verdi. Halen Romanya’da faaliyetini sürdüren bir Enstitüde Bilim Kurulu üyesi olarak görev yapan Aydın, birçok ülkede gerçekleştirilen bilimsel toplantı ile konferanslarda sunumlar yaptı ve bilim kurullarında yer aldı. Alanında ulusal ve uluslararası onlarca makale, bildiri, kitap, kitap bölümü ve projeler yazdı-yürüttü. Alanı ile ilgili Sosyal Sermaye ve Kalkınma isimli kitabı yazan Aydın, uluslararası düzeyde Economic Development: Global &RegionalStudies ve Economic Development in theContext of SocialandPoliticalInteractions isimli kitapların hem bölüm yazarlığı hem de editörlüğünü yaptı. Ayrıca ‘Kalkınma Üzerine Ekonomi-Politik Yazılar’, ‘Bölgesel Kalkınma Üzerine Yazılar’, ‘Para, Banka ve Finans’, ‘İktisadi Krizler ve Türkiye Ekonomisi’, ‘Yeşil Büyüme’, ‘Geçmişten Günümüze Batman Tarih, Ekonomi, Siyaset, Kültür’, ‘Doğu Akdeniz: Jeopolitik ve Ekonomi-Politik Dinamikler’, ‘İktisat Politikası Kuram & Uygulama’ isimli kitapların hem bölüm yazarlığını hem editörlüğünü üstlendi.

Ekonomi dışında aktif olarak edebiyatla da ilgilenen Aydın’ın birçok gazete ve dergide yazıları yayımlandı. Çeşitli edebiyat ve kültür, sanat dergilerinde yayın kurulu üyesi olan Aydın’ın İktisat ve Toplum, Yedi İklim, Hece, Agah Kültür, Telmih, Cümle gibi dergilerde yazıları, deneme ve şiirleri yayımlandı. Üç şiir kitabına sahip olan Aydın’ın, en son 2018 yılında Kelimeler Kadar isimli kitabı raflardaki yerini aldı.

14 Mayıs seçimlerine ilişkin konuşan Doç. Dr. Aydın “Seçimler, halkın iradesini ortaya koyması ve demokrasi açısından son derece önemlidir. Geçmişten günümüze seçimleri ve seçmen davranışını doğru okuyabilmek için iç siyaset, dış politika, Türkiye ekonomisi, küresel ekonomi gibi parametreler başta olmak üzere diğer göstergelerle beraber çok boyutlu düşünerek değerlendirmelerin yapılması gerekmektedir. Ekonomiyi siyasetten, siyaseti ise ekonomiden bağımsız düşünemeyiz. Nitekim 2019 yılında ortaya çıkan koronavirüs salgını (pandemi) ile küresel ekonomi yara almış ve bu durum ülkemizde de kendini derinden hissettirmiştir. Hem ulusal hem de küresel ekonomide yaşanan problemler söz konusu iken 6 Şubat’ta yaşadığımız deprem de her anlamda bizleri yaralamıştır.Yaşanan bu büyük felaketin ekonomiye ve siyasete etkisi ise kaçınılmazdır. Ekonomiye etki eden süreçler ile ekonomik değişkenler seçmen davranışını doğal olarak seçimleri etkilemekte, siyasete de etki etmektedir. Süleyman Demirel’in bu husustatencerenin siyasete etki etmesine ilişkin görüşleri ise malumunuzdur. Hafızamızı yokladığımızda 99 Marmara depremi akabinde Kasım 2000 ile Şubat 2001 krizleri yaşanmış ve Kasım 2002’de AK parti iktidara gelmiştir. Tüm bu süreçler bizleri düşünmeye sevk eden konular arasında yer almaktadır. Tekrar 14 Mayıs seçim sürecine dönecek olursak, seçim sürecinde her bir parti ve dahil olduğu ittifak kazanacağını dahası fark yaratacağını tabanına anlatmaya çalıştı. Bu durum siyasetin doğasında vardır. Siyasetin algı ile yapıldığı realitesinden hareketle toplumun farklı kesimlerinde farklı beklentilerin oluşması da olağandır” dedi.

14 Mayıs akşamı netleşmeye başlayan sandık sonuçlarının, bazı mesajları da içinde barındırdığını belirten Aydın “Yaşanan tüm süreçlerin (deprem, işsizlik, enflasyon…) iktidarın hanesine negatif olarak yazılacağı belirtilse de iktidar partilerinin sandıktan görece etkilenmeden çıkabilmesi, muhalefetin düşünmesi gereken bir husustur. Konut fiyatları, kira artışları derken meyvenin, sebzenin, ekmeğin hatta soğanın fiyatına kadar tüm gelişmelerin seçime etki edeceği kanaati oluşsa da sandıktan çıkan sonuç seçmen davranışında (bir kısmında) büyük bir etki yaratmadığı yönündeydi. Diğer bir ifade ile toplumun bir kısmının ekonomik daha büyük bir kısmının ise politik saiklerle tercih de bulunduğu kanaati oluşmuştur. Burada asıl irdelenmesi gereken husus, genel kabul gören ‘ekonomideki bozulma iktidar değiştirir’ algısının bu seçimde neden gerçekleşmediğidir. Bu soruların yanıtı kişiden kişiye değişmekle beraber, tekrar ifade etmek isterim ki oturup derinlemesine düşünmesi gereken ise muhalefet partileridir.Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Seçim sonuçlarını ya da diğer bir ifade ile seçmen davranışını ne etkiler sorusu uzun zamandır gündemimizi meşgul eden bir konuydu. Tam da bu noktada çalışma arkadaşım Doç. Dr. Ömer Yalçınkaya ile beraber bu konuyu akademik anlamda uzun süre tartıştık. Sade bir vatandaş olarak da bu seçim sürecini ve sonuçlarını ekonomi ve sosyoloji başta olmak üzere türevi konuların etkileyeceği konusunda da hem fikir olduk. Bu fikir birliği bilinen siyasal tartışmaların ötesinde matematiksel bir modelleme ve ispatlama motivasyonuna dayanmaktaydı. Bu konuda açıklayıcı değişkenleri doğru tanımlamak süreci doğru okumak açısından önem arz etmekteydi. Bu minvalde akademik bir merak ile başlayan ve seçmen davranışlarını konu edinen modelimizi geliştirmeye başladık. Bu seçimin diğer seçimlerden önemli ölçüde farklılıkları bulunmaktaydı. Şüphesiz her dönem kendine özgü olsa da bu süreçte deprem gibi büyük felaketlerin yaşanmış olması ekonomiden ve siyasetten ayrı düşünülemezdi. Ayrıca milletvekili seçimleri düşünüldüğünde çok sayıda partinin genel başkanlarının meclise girmesi de çoğulcu demokrasi açısından önem ihtiva etmektedir. Umudumuz o ki bu farklılıkların zenginlik olarak kabul görülmesi, demokrasimize, ekonomimize ve ülkemizin gelişim sürecine katkı sunmasıdır” dedi.

Her seçimde olduğu gibi bu süreçte de avantaj yakalayan, kazanan ya da kaybedenlerin olacağını belirten Aydın “14 Mayıs seçimlerinin en önemli kazananı şüphesiz milliyetçilik oldu. Tarih boyunca iktisadi kriz dönemlerinde milliyetçilikte artış yaşandığı bilinmektedir. Ülkemizde de milliyetçi oylardaki artışın hem ekonomik hem de politik sebeplerle gerçekleştiği kanaatindeyim. Cumhur ittifakının ortakları düşünüldüğünde AK Parti kendisinden kopan oyları ittifak ortağı partiler sayesinde tutmayı başarırken, sosyolojiyi doğru okuduğu görülmektedir. AK Parti her ne kadar oy kaybetmiş olsa da oyları ittifak içinde tutmayı da başarmıştır. Öte taraftan CHP ortak liste kararı ile milletvekili sayısını arttırsa da kendi milletvekili sayısını düşürmüştür. Elbette tek tek tüm partiler artısıyla eksisiyle değerlendirilebilir ama bizim yaptığımız seçmen davranışında nelerin etkili olduğunu modelleyerek öngörüde bulunmaktır.Algı yönetimi siyasette tartışılmaz bir realite olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak siyaseti sadece algı ya da sosyal medya ile yönetmek de çok sağlıklı olmasa gerek… Dönüp baktığımızda sosyal medya, televizyon ekranlarında gördüğümüz reklâmlar, gençlere yönelik politik söylemler derken rüzgarı arkasına alan hatta psikolojik bir üstünlük kazanan muhalefet bloğu görünmekteydi. Tüm bunlara rağmen sandıktan çıkan sonuç ise malumunuz. Bu duruma herkes bir açıklama getirebilir. Kimine göre millet ittifakının adayını geç açıklaması sebep iken, bir başkasına göre ittifakın aday konusunda uzlaşamaması neden gösterilebilir. Masadan ayrılma noktasına gelen partilerin olması ilk akla gelenler arasında sıralanır ve bu liste böyle uzayıp gider. Şüphesiz bunlar arttırılabilir ya da azaltılabilir. Siyaseten çok şey söylemek mümkün olmakla beraber, akademik olarak nelerin etkili olduğu ve seçmen davranışını neyin etkilediği sorusu kilit rol üstlenmektedir. Tam da bu noktada reel politikanın dışına çıkıp, akademik çalışmalarla bir model geliştirmiş bulunmaktayız. Bu modelde hiçbir göstergeyi dışlamadan (makroekonomik, sosyoekonomik, politik…), kronolojik olarak hangi seçimde hangi göstergelerin etkili olduğunu analiz ederek yola çıktık” dedi.

İSTATİSTİKSEL VE EKONOMETRİK ANALİZLERLE 14 MAYIS SEÇİMLERİNİ TAHMİN ETTİLER

Yapmış olduğu çalışmayı sadece 14 Mayıs Milletvekili seçimlerine indirgemeden, Türkiye’nin yakın siyasi ve iktisadi tarihini göz önüne alarak, yapılan seçimlerin sonuçlarını kapsayabilecek bir şekilde ele alarak tahlil ettiklerini belirten Aydın “Sizler de takdir edersiniz ki her dönemin siyasi ve ekonomik parametreleri birbirinden farklıdır. Her seçim dönemini kendi dinamikleri ile okumak önemlidir. Bu realiteden hareketle geçmişten günümüze yapılan tüm seçim süreçlerini çok boyutlu bir yaklaşımla bir yıla yakın süre zarfında ekibimizle birlikte çalıştık. Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere başta olmak üzere dünyada birçok ülkede anket temelli çalışmaları tamamlayıcı bir şekilde uygulanmakta olan farklı istatistiki ve ekonometrik araştırmalar yapılmaktadır. Bu dayanaktan hareket ederek çalışma ekibimizle, dünyadaki güncel uygulama örneklerinin Türkiye için uygun olup olmayacağı konusunda yaklaşık bir yıldır özverili araştırmalar yapıyoruz. Son tahlilde, özellikle seçmen davranışı üzerinde etkili olduğu bilinen sosyolojik, psikolojik ve rasyonel tercihleri bir bütün olarak dikkate alarak istatistiksel ve ekonometrik analizlerle süreci tahmin etmeye çalıştık” dedi.

0.2 hata payı ile tüm tahminlerinin doğru çıktığını belirten Aydın “Yapılan her akademik çalışmada olduğu gibi belirli kısıtlarına rağmen bu sonuçları elde edebilmek bizleri umutlandırdı ve anket temelli çalışmaları tamamlayıcı bir şekilde dünyada kullanılmakta olan uygulama örneklerinin ülkemiz için de geliştirmek konusunda bizleri teşvik etti. 14 Mayıs 2023 Milletvekili seçimlerini analiz ederek, tahmin etmeyi hedefleyen analizimizde, seçmen davranışı üzerinde etkili olabilecek rasyonel tercihlere odaklanıp, bu tercihleri veri alarak modeller tanımlayıp ve istatistiki - ekonometrik yöntemlerle Mayıs 2023 Milletvekili seçimlerinin nasıl sonuçlanabileceğini tahmin ettik. Bilimsel bir araştırmanın makul ve kabul edilebilir hata payı içerisinde kalarak (0.2) Mayıs 2023 Milletvekili seçim sonuçlarını çok yakın bir şekilde tahmin etmeyi başardık. Bu motivasyon ve geliştirmiş olduğumuz model ile önümüzdeki yerel seçimlerde de en yakın sonucu bulmayı hedeflemekteyiz” dedi. (Hatice Türkan)