OHAL, HANGİ KOŞULLARDA İLAN EDİLİR?
Anayasa'nın 119. maddesine göre olağanüstü hal, "tabii afet ve ağır ekonomik bunalım" ile "şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması" durumlarında ilan edilebiliyor. Cumhurbaşkanı Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulunca, Milli Güvenlik Kurulunun da görüşünü aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde, süresi 6 ayı geçmemek üzere ilan edebiliyor.
OHAL TEZKERESİ MECLİS BAŞKANLIĞI'NA SUNULDU
Bakanlar Kurulu tarafından ilan edilen ve Resmi Gazete'de yayımlanan olağanüstü hal ile ilgili Başbakanlık Tezkeresi, Meclis Başkanlığı'na sunuldu.
YETKİ, HÜKÜMET VE VALİLERDE
Anayasanın olağanüstü hal (OHAL) ile ilgili maddeleri ve OHAL Kanunu’na göre, TBMM’nin onayından sonra yürürlüğe girecek. OHAL süresince yetki, hükümet ve bölge-il valilerinde olacak.
HÜKÜMETİN YETKİLERİ:
OHAL Kanunu’na göre Hükümetin elinde şu yetkiler bulunacak:
- Belirli yerlerde yerleşimi yasaklamak, belirli yerlere girişi, buralardan çıkışı sınırlamak, belli yerleşim yerlerini boşaltmak veya başka yerlere nakletmek.
- Öğrenime ara vermek, yurtlara süreli veya süresiz olarak kapatmak.
- Gazino, lokanta, birahane, meyhane, sinema, tiyatro ve benzeri eğlence yerlerini, otelleri, konaklama tesislerini denetlemek, bunların açılma-kapanma zamanını tayin etmek ve bu yerleri olağanüstü halin icaplarına göre kullanmak.
- Tüm haberleşme araç ve gereçlerinden yararlanmak, geçici olarak el koymak.
- Tehlike arz eden binaları yıkmak. Zaruri ihtiyaç maddelerinin dağıtımını düzenlemek.
- Temel ihtiyaçlarla ilgili tedbir almak. Bunları depolayın, fahiş fiyatla satanları için kapatma dahil önlem almak.
- Kara, deniz ve hava trafik düzenine ilişkin tedbirleri almak, ulaştırma araçlarının bölgeye giriş ve çıkışlarını kayıtlamak veya yasaklamak.
- Sokağa çıkmayı getirmek veya sınırlamak.
- Belli yerlerde veya belli saatlerde kişilerin dolaşmalarını ve toplanmalarını, araçların seyirlerini yasaklamak.
- Kişilerin; üstünü, araçlarını, eşyalarını aratmak ve bulunacak suç eşyası ve delil niteliğinde olanlarına el koymak.
- Kimlik belirleyici belge taşıma mecburiyeti koymak.
- Gazete, dergi, broşür, kitap, el ve duvar ilanı ve benzerlerinin basılmasını, çoğaltılmasını, yayımlanmasını ve dağıtılmasını, bunlardan olağanüstü hal bölgesi dışında basılmış veya çoğaltılmış olanların bölgeye sokulmasını ve dağıtılmasını yasaklamak veya izne bağlamak; basılması ve neşri yasaklanan kitap, dergi, gazete, broşür, afiş ve benzeri matbuayı toplatmak.
- Söz, yazı, resmi, film, plak, ses ve görüntü bantlarını ve sesle yapılan her türlü yayımı denetlemek, gerektiğinde kayıtlamak veya yasaklamak.
- Hassasiyet taşıyan kamuya veya kişilere ait kuruluşlara ve bankalara, kendi iç güvenliklerini sağlamak için özel koruma tedbirleri aldırmak veya bunların artırılmasını istemek. Her nevi sahne oyunlarını ve gösterilen filmleri denetlemek, durdurmak veya yasaklamak.
- Ruhsatlı da olsa her nevi silah ve mermilerin taşınmasını veya naklini yasaklamak.
- Her türlü cephaneler, bombalar, tahrip maddeleri, patlayıcı maddeler, radyoaktif maddeler veya yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı eczalar veya diğer her türlü zehirler ve boğucu gazlar veya benzeri maddelerin bulundurulmasını, hazırlanmasını, yapılmasını veya naklini izne bağlamak veya yasaklamak. Kamu düzeni veya kamu güvenini bozabileceği kanısını uyandıran kişi ve toplulukların bölgeye girişini yasaklamak.
- Güvenliklerinin sağlanması gerekli görülen tesis veya teşekküllerin bulunduğu alanlara giriş ve çıkışı düzenlemek, kayıtlamak veya yasaklamak,
- Kapalı ve açık yerlerde yapılacak toplantı ve gösteri yürüyüşlerini yasaklamak, ertelemek, izne bağlamak, izne bağladığı her türlü toplantıyı izletmek, gözetim altında tutmak veya gerekiyorsa dağıtmak.
- İşçi çıkartmalarını işverenin de durumunu dikkate alarak üç aylık bir süreyi aşmamak kaydıyla izne bağlamak veya ertelemek.
- Dernek faaliyetlerini; her dernek hakkında ayrı karar almak ve üç ayı geçmemek kaydıyla durdurmak.
- Anayasanın 121. maddesine göre, suçluların eylemin ardından başka ülkeye geçmesi halinde ilgili ülkenin onayıyla sınır ötesi operasyon yapmak.
- OHAL’in koordinasyon görevi Başbakan veya ilgili bakanlıkça sağlanacak.
- Bunun için ilgili bakanlıkların temsilcileriyle Olağanüstü Hal Koordinasyon Kurulu kurulacak. Kurulun görevleri yönetmelikle belirlenecek. Bölgelerde, bölge valileri atanacak ve buralarda olağanüstü hal kurulu oluşturabilecek. İllerde de olağanüstü hal büroları kurulabilecek.
- Alınan kararlar yayın araçlarıyla ya da sözlü olarak duyurulabilecek.
- OHAL kapsamında kullanılan mallarla ilgili olarak çalışanlara belge verilecek ve bunun karşılığı ödenecek. Geçici süre ile taşıtlara ve mallara el konulabilecek.
- Bölge valileri şiddet olaylarını emrindeki kuvvetler ve kolluk kuvvetleriyle bastırabilecek. Yeterli gelmezse bölgedeki en büyük askeri komutanlıktan yardım istenecek. Komutanlıklar bunu hemen yerine getirmek zorunda olacak.
- Bölge valisi ile ilgili komutan kolluk güçleriyle askerin ortak çalışmasını sağlayacak.
- İl valileri de bastıramadıkları olaylarda bölge valisinden yardım isteyebilecek.
- Kolluk güçleri ile görev verilen özel kolluk kuvvetleri ve TSK mensupları görevlerini yaparken silah kullanmayı gerektiren koşullarda silah kullanma yetkisine sahip olacak.
- Teslim ol emrine itaat edilmemesi, karşılık verilmesi veya meşru müdafaa hallerinde doğruca ve duraksanmadan ateş edilebilecek.
- Silah kullananlarla ilgili olası soruşturmalar tutuksuz yürütülecek.
- Bölge valileri silah kullanma yetkisi ile ilgili olarak emir yayımlayabilecek.
- Özel maksatla telaş ve heyecan doğuracak asılsız haber yayanlar 3 aydan 1 yıla kadar hapis ve 5 bin liradan az olmamak üzere ağır para cezası verilebilecek.
- Yabancılarla anlaşarak ya da basın yoluyla bu suç işlenirse ceza artacak.
- Vali, tedbirlere aykırı hareket edenleri, emirleri dinlemeyenleri, istekleri yerine getirmeyenleri, sahte kimlik bildirenleri 1 aydan 6 aya kadar cezalandırabilecek.
- Bölge valisi görevlerini yapmayan memurlara disiplin cezası verebilecek.
- Bu kanunla verilen yetkilerle ilgili açılan davalarda yürütmenin durdurulması kararı verilemeyecek.
- Kanunun nasıl uygulanacağı konusunda yönetmelik çıkartılacak.