3 Aralık Engelliler Gününün amacı, engelli bireylerin toplumsal farkındalığını artırmak, haklarını savunmak ve toplumsal eşitliği teşvik etmektir.
Bu anlamlı gün dolayısı ile hem engellilerin hem kamu kurum kuruluşlarına toplumun engelli hakları ile ilgili hatırlatma yapmak isterim.
Engellilerin temel özgürlüklerini ve haklarını elde edebilmesi için öncelikler haklarını tek tek bilmesi gerekir.
Bunu için ideal ve gerekli olan engelli hakları ile ilgili rehber niteliğini taşıyan bu yazıyı her engelli bireyin okuması gerekir.
Bu Rehber; iletişim, dil, engelliliğe dayalı ayrımcılık, makul düzenleme ve evrensel tasarım gibi bazı temel terimleri tanımlamaktadır.
Bu rehberin amacı onur saygısı, ayrımcılık yapılmaması, katılım ve kapsayıcılık, farklılıklara saygı, fırsat eşitliği, erişilebilirlik, kadın-erkek eşitliği ve çocuklara saygı ilkelerine dayanmaktadır.
Engelli Hakları Rehberi ve Evrensel İlkeler;
•Devlet, engelli bireylerin aktif katılımıyla, tüm engelli bireylerin herhangi bir ayrımcılığa uğramadan tüm insan haklarının ve temel özgürlüklerinin tam olarak gerçekleşmesini sağlamak ve teşvik etmek için bir dizi önlem almalıdır.
•Herkes kanun önünde ve kanun altında eşittir. Herkes ayrımcılık yapılmaksızın kanunun eşit korumasına ve yararına hak sahibidir.
•Engelli çocuklar, diğer tüm çocuklarla aynı insan haklarına sahiptir. Engelli çocuklarla ilgili tüm eylemlerde çocuğun çıkarları birincil olarak dikkate alınmalıdır. Engelli çocuklar, kendilerini etkileyen tüm konularda görüşlerini ifade etme hakkına sahiptir.
•Engelli insanların hakları, yetenekleri ve katkıları konusunda farkındalık yaratılmalıdır. Bu çerçevede, kampanya, eğitim, medya ve farkındalık yaratma programları aracılığıyla engelli insanlara ilişkin klişelere ve önyargılara meydan okunmalıdır.
•Engelli kişiler, fiziksel çevre, ulaşım, bilgi ve iletişim ile kamuya sunulan diğer tesis ve hizmetler dahil olmak üzere toplumun tüm alanlarına diğer kişilerle eşit bir şekilde erişim hakkına sahiptir.
•Engelli insanlar yaşam hakkına sahiptir. Engelli insanların bu haktan diğerleriyle eşit ve etkili bir şekilde yararlanabilmesini sağlamak için gerekli tüm önlemleri alınmalıdır.
•Silahlı çatışmalar, insani acil durumlar ve doğal afetler de dahil olmak üzere risk durumlarında tüm engelli bireylerin korunması ve güvenliğini sağlanması için gerekli tüm tedbirleri alınmalıdır.
•Engelli kişiler, yasa önünde kişi olarak tanınma hakkına sahiptir. Engelli kişiler, yaşamın her alanında diğer kişilerle eşit bir şekilde yasal kapasiteye sahiptir. Engelli kişilere yasal kapasitelerini etkili bir şekilde kullanabilmeleri için destek sağlamak amacıyla uygun önlemler alınmalıdır.
•Engelli kişilerin uygun düzenlemelerin sağlanması da dahil olmak üzere, diğer kişilerle eşit bir şekilde adalete etkili bir şekilde erişme hakkı vardır.
•Engelli kişiler, diğerleriyle eşit bir şekilde özgürlük ve kişisel güvenlik hakkına sahiptir. Engelliliğin varlığı tek başına özgürlükten yoksun bırakmak için bir gerekçe olamaz.
•Engelli kişiler işkenceden ve zalimce, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele ve cezadan muaf olma hakkına sahiptir. Hiç kimse kendi özgür rızası olmadan tıbbi veya bilimsel deneylere tabi tutulamaz.
•Engelli bireyler, ev içinde ve dışında cinsiyete dayalı olanlar da dahil olmak üzere her türlü sömürü, şiddet ve istismardan korunma hakkına sahiptir.
•Engelli her bireyin, diğer insanlarla eşit koşullar altında bedensel ve ruhsal bütünlüğüne saygı görme hakkı vardır.
•Engelli kişilerin vatandaşlık hakkı vardır. Engelli çocukların bir isme sahip olma ve ebeveynlerini tanıma ve onlar tarafından bakılma hakkı vardır.
•Engelli kişiler toplum içinde bağımsız yaşama hakkına sahiptir. Engelli kişilere, nerede ve kiminle yaşayacağını seçme fırsatına sahip olmaları için gerekli destek sağlanmalıdır.
•Engelli kişilerin mahremiyet hakkı vardır. Kişisel bilgiler ve sağlık bilgileri de dahil olmak üzere engelli kişilerle ilgili bilgiler korunmalıdır.
•Engelli kişiler evlenme ve aile kurma hakkına sahiptir. Engelli kişilere çocuk yetiştirme konusunda etkili ve uygun destek sağlanmalı ve yakın ailelerin onlara bakamadığı durumlarda engelli çocuklara alternatif bakım sağlanmalıdır.
•Engelli kişiler ayrımcılığa uğramadan eğitim alma hakkına sahiptir. Engelli kişilerin kendi toplumlarında kapsayıcı, kaliteli ve ücretsiz bir ilköğretim ve ortaöğretime erişebilmeleri sağlamalıdır. Ayrıca akademik ve sosyal gelişimlerini en üst düzeye çıkarmak için makul düzenleme ve bireyselleştirilmiş destek sağlanmalıdır.
•Engelli kişiler açık, kapsayıcı ve erişilebilir bir ortamda çalışma hakkı da dahil olmak üzere çalışma hakkına sahiptir. Engelli kişiler için istihdam fırsatlarını ve kariyer ilerlemesini teşvik etmek için uygun adımlar atılmalıdır.
•Engelli kişilerin, yiyecek, su, giyim ve barınma dahil olmak üzere yeterli bir yaşam standardına kavuşması için yoksulluğun azaltılması ve kamu konut programları dahil olmak üzere etkili sosyal koruma hakkı vardır.
•Engelli bireylerin siyasete ve kamusal işlere katılma, seçme ve seçilme hakları vardır.
•Engelli kişiler, kültürel materyallere, gösterilere ve hizmetlere erişim ile eğlence, dinlenme ve spor faaliyetleri de dahil olmak üzere, diğer kişilerle eşit koşullar altında kültürel yaşama katılma hakkına sahiptir.