Kamuya ait hastanelerde vatandaşlar, muayene ve tedavi için Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) ve ALO 182’den randevu almakta zorlanıyor.
Bu yüzdenden çoğu kişi, istediği süre zarfında sağlık hizmetinden yararlanamıyor.
Hem randevu hem muayene sırasında kuyruklar uzayıp gidiyor.
Hemen hemen her ay yeni sağlık personelleri ve doktorlar işe başlıyor ama yine de kuyruklar bitmiyor.
Vatandaşın talep ve şikâyetleri tükenmek bilmiyor.
Talebin yoğun olduğu sağlığa erişimde hastalar genelde 2. basamak uzman hekimler ve 3. basamak da hastanelerde tedavi olmayı tercih ediyor.
Birinci basamak olan aile hekimliği iste yeteri kadar tercihe edilmiyor.
Birinci basamakta kuyruklar çok oluşmuyor, asıl kuyruklar ve yığılmalar büyük hastanelerde oluşuyor.
Özellikle bazı branşlarda sıra bulmak neredeyse imkânsız hale gelmiş durumda.
Zor bela sıra bulup muayene olanlardan istenen röntgen ve tahliller de bazen günlerce sürebiliyor.
Kamu hastanelerinde Emar (MR) genelde özel sektöre ihale edilmesine rağmen ve çoğu kez hasta bulunmamasına rağmen bazen bir röntgen için bir ayı aşkın randevular veriliyor.
Bu durum bile hastanelerdeki yığılmanın ve kuyrukların en önemli sebeplerinden biridir.
Batman’da hastanelerde kuyrukların oluşmasındaki asıl nedenlere gelecek olursak;
Sağlığa erişimde birinci basamağın imkan ve olanaklar açısından yeteri donanıma sahip olmaması, vatandaşın buraya gitmeden ikinci üçüncü basamaklara başvurmasına neden oluyor.
Uyulamaya konulan aile hekimliği şayet amacına ulaşsaydı kuyruklar bu denli oluşmazdı.
Kuyrukların ikinci nedeni ise koruyucu sağlık hizmetlerine yeterince önem verilmemesidir. Halk sağlığı ile ilgili ciddi manada önlemler alınmıyor.
Hastalıkların en çok neden kaynaklandığı ve etkenleri ise tespit edilmiyor.
Bireyler sağlıklı yaşam ile ilgili yeteri bilgiye sahip değil.
Beslenme ile ilgili sorun ve sıkıntılar var.
Hastalıkların önünde geçme yönünde yeteri çalışmalar yapılmamaktadır.
İkinci neden; özel hastanelerde artan muayene ve tedavi ücretlerinin son zamanlarda anormal şekilde yükselmesidir.
Devletin sağlık güvencesi olan olmayan herkesin özelde sağlık hizmeti alabilmesi için ödeyeceği ücretler noktasında alt ve üst limit şeklinde rayiçler belirlenmesi gerekir.
Özel hastanelerin keyfi olarak hastalardan istediği ücretin ucu açık olunca bazı hastanelerde fahiş oranda paralar alınabiliyor.
Mesela bir gecelik özel oda ücreti tedavi ve tıbbı malzemelerle nerdeyse 5 bin lirayı buluyor.
Hastanelerde kuyrukların oluşmasındaki üçüncü ve önemli neden ise Batman’da neredeyse 3’te 1’inin yeşil kartlı olduğu nadir şehirlerden biridir.
Yeşil kartlılar diğer sağlık güvenceleri olanlar gibi özel hastanelerde muayene olamıyor.
Özel hastanelerde muayene imkanı sağlansa bu kadar çok yığılma olmazdı.
Yeşil kartlıların kamu hastanelerinde muayene ve tedavi olmalarının da devlete ciddi manada külfeti var.
Kaldı ki röntgen ve bazı hizmetler kamu hastanesinde özelleştirildi ve devlete maliyeti neredeyse özel hastanelerle aynı.
Özel hastanelerdeki maliyetler, devlet hastanelerine göre daha düşük olabiliyor.
Bu da göz önünde bulundurularak bir ek protokollerle ücretin bir kısmını devletin karşılaması, bir kısmının da hastanın karşılaması şartı ile protokol imzalanabilir.
Eminim ki yeşil kartlıların özel hastanelerde muayene ve tedavi olanağı sağlansa devlet hastanelerindeki yığılma ve kuyruklar ciddi biçimde azalır.
Diğer bir önemli husus da semt poliklinikleri ve aile hekimliklerinin güçlendirilmesidir.
Şayet 1. basamağı aile hekimleri tam olarak işlevli hale getirilse, muayenehaneler, poliklinikler ve tıp merkezleri olarak hizmet veren 2.basamakta yer alan uzman hekim sistemi de ayakta tanı ve tedavi işlevini tam olarak yerine getirirlerse, hastanelerdeki kuyruk ve yığılma sorunlarına çözüm bulunabilir.
Nerdeyse hastaların %80’i birinci ve ikinci basamak olan ayaktan tanı ve tedavi olacak türdedir.
Geri kalanı % 20’lik kesim ise 3. basamakta yer alan hastanelerde yatırılarak tanı, tedavi veya cerrahi müdahale gerektiren hastalardır.
Peki, yığılma nerede oluşuyor?
Yığılmalar genelde uzman doktor muayenelerinin bulunduğu ve yatılı hastaların bulunduğu kamu hastanelerinde oluşuyor.
Kuyrukları oluşturanların yarısı özel hastaneler gitmelerine olanak sağlanmayan yeşil kart sahipleridir.
Diğer yarısı da birinci basamak sağlık hizmetine uğramadan direk hastaneye gelenlerdir.
Hastanelerde kuyrukların çözümüne gelecek olursak;
1.Basamak olan aile hekimliklerinin muayenelerde daha yaygın hale getirilmesi gerekiyor.
2. Özel hastanelerdeki muayene, tanı ve tedavi ücretlerinin makul bir düzeyde olması sağlanmalıdır.
3.Yeşil kartlıların da özel hastanelerde kamu çalışanları gibi sağlık hizmetlerinden yararlanması sağlanmalıdır.