İncirli köyünün bir varmış, bir yokmuş hikâyesidir bu.
Doğru söyleyeni kovdukları 9. Köyün adıdır İncirli.
Ya da kovulanlar sığınmasın diye boşaltılan yok sayılan 10. Köyün adıdır İncirli.
Henüz kültür envanterine girmemişken fotoğraf öğrencilerimle ziyaret ettiğimiz o güzel köylerden biri Hasankeyf’e bağlı İncirli köyü.
Köyde fotoğraf çekerken mezarlık mı kilise mi olduğundan emin olmadığımız ama birçok arkadaşımla birlikte bolca fotoğrafladığımız o tarihi kalıntılar:
Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 15.04.2015 tarih ve 3219 sayılı kararı ve Batman Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 02.12.2016 tarih ve 2888 sayılı uzman raporuyla köydeki tarihi kalıntıların Derav Kilise Kalıntısı, Kaya Konut ve Kaya Mezarları; “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı” olduğu kayda geçilen ve I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescilinin uygun olduğuna karar verilen kalıntılar olduğunu yıllar sonra anlayacaktık.
Ama yukarda bahsi geçen kurum ve uzmanlar “Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı” dese dahi korumaya gerek duymayacak, kültür varlığını Hasankeyf’in katili bir baraja kurban verdik diye kamulaştırmaya çalışacaktık.
Dicle Nehrinin suları tutulunca baraj vicdana gelmiş olacak ki İncirli’yi ve tarihi zenginliğini yutmaktan vazgeçti. O geçti ama biz insanoğlu vazgeçmedik. İncirli ve “Taşınmaz Kültür Varlığı”’nı korumak bir yana köyünden ve köylüsünden koparmaya çalışacak, iktidardan nüfuzlu bir aile ve yakınları için. İncirliyi boşaltmaya çalışarak, tarihi köy manzarasına dönüştürüp yeni kurulan İncirli taklidi köye kurban edecektik.
İNCİRLİ KÖYÜNÜN HİKAYESİ
İncirli köyünün hikayesi hazin, hazin olduğu kadar da traji komik bir “yanlış anladık hakkınızı helal edin” masalıdır.
En başa dönüp ne olduğunu anlatayım ama dikkat edin de siz de yanlış anlamayın.
Neden mi?
Çünkü Hasankeyf Kaymakamlığı bile “önce yanlış anladık sonra konuyu anladık ama iş işten geçmişti yapılacak bir şey yok” diyebiliyor.
Farklı başlıklarla birçok habere konu oldu İncirli Köyü ve hazin öyküsü:
“Baraj korsan köy doğurdu”
“Sular altında kalmadığını ispata çalışıyor”
“Ilısu Barajı nedeniyle İncirli köyü ikiye ayrıldı: Köylüler şikayetçi!”
“Hasankeyf’te köy boşaltılması mahkemelik oldu”
“İncirli: Sular altında kalmadığını kanıtlamaya çalışan köy”
Hasankeyf’i tüm tarihi dokusu ve etrafındaki köylerle birlikte sulara gömen Ilısu Barajı’nda 2020 su tutulmaya başlanır.
KORUMA ALTINDAKİ KİLİSEYİ KORUYAMADIK
Derav Kilise Kalıntısı, Kaya Konut ve Kaya Mezarları ile SİT alanı ilan edilen İncirli köyünün 2021 yılında baraj suları altında kalacağı gündeme getirilir. Batman Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İncirli köyünün sular altında kalacağını belirterek, köy sular altında kalmamasına rağmen yeni imar planını Batman İl Genel Meclisi’ne gönderir.
Köyün sular altında kalmadığının, sadece köydeki bir ev ile okul tuvaletinin sular altında kaldığının tespitinden sonra aynı müdürlük, bu kez verdiği imar ile ilgili kararını değiştirir.
Buna rağmen Köy Muhtarı köyün kamulaştırıldığını ve yeni yerine naklinin gerektiği ile ilgili sözüm ona 53 kişinin kabul oyuyla referandum yapar.
İddia o ki Köy Muhtarı köyün nakledileceği yeni bölgenin arazi sahibidir ve bu nakil işlemi kendisi ve yakınlarını tüm köyün sahibi kılacaktır.
Esas köylü sözde bu referandumu duyunca 59 kişinin imzasıyla bu referanduma ve nakil işlemine karşı imza verir.
Batman İl Genel Meclisi, muhtarın referandumu ve köylülerin karşı oylarıyla yapılan itirazlar ve köyün sular altında kalmayacağı gerekçesiyle köyün taşınma talebini reddeder.
İncirli köyünün esas yerinde 25 aile yaşarken muhtar ve yakınları 18 aile ile yeni bölgeye yerleşmiş ve hatta yeni yerleşim yerine devlet eliyle devletin kasasından milyonlarca liralık yatırım yaptırmıştır bile.
Mevcut köye yapılması gereken yatırımlar; altyapı, üstyapı, kanalizasyon, foseptik atık çukuru, elektrik şebekesi, halı saha, parke, taziye evi ve benzeri milyonlarca harcama, muhtar marifetiyle yeni bölgeye yapılınca mevcut köylü tepki gösterir ve hatta CİMER’e şikayette bulunur. Köyümüz burada sular altında kalmadı, biz buradayız. Taşınmadık, taşınmayız çünkü gereği yok dediler ama Hasankeyf Kaymakamlığı CİMER üstünden evlere şenlik bir cevapla şikayete karşılık verir.
Kaymakamlık yazısında, Devlet Su İşleri’nden (DSİ) kendilerine gönderilen yazıda İncirli köyünün kesin su altında kalmayacağına dair herhangi bir notun olmaması nedeniyle konunun yanlış anlaşıldığını belirterek, “Yeni yerleşim yeri çalışmaları yeniden başlamıştır. DSİ ile yapılan şifahi görüşmede yazının yanlış anlaşıldığı, kamulaştırma işlemi tamamlanmayan yerlerle ilgili herhangi bir çalışmanın yapılmaması anlamı çıktığı ifade edilmiştir” denir.
Köylüler, “Kaymakamlık bu açıklamayla muhtarın ekmeğine yağ sürmüş ve sürmeye devam edeceğini demeye getiyor” diye isyan ediyor. Muhtar cephesi konuyu bir kez daha Batman İl Genel Meclisine taşır.
6 ay önce köy merkezinin yukarı taşınmasını reddeden aynı İl Genel Meclisi, bu sefer köyde yapılan referandumu gerekçe gösterip taşınmaya onay verir.
Köy sular altında kalmasa da birilerinin rantı ve keyfi altında kalır. 6 ay önce aynı talebi reddeden İl Genel Meclisi bu kez 11’e karşı 11 oy ve başkanın oyunun 2 oy sayılmasıyla birlikte köyün nakline ve yeni yerde imara izin verir.
***
Devlet zamanında hata yaptı diyormuş ismini saklayan kimi yetkililer.
Olur mu olur.
Hatta o gizli saklı yetkililer o hatadan kaynaklı sorunları çözmeye çalıştıklarını da ekliyorlar sözlerine ve diyorlar ki mevcut köyü, yani binlerce yıllık tarihi köyü, ali cengiz oyunlarıyla kurulan yeni köye bir mahalle ya da mezra olarak gösterme durumu söz konusuymuş.
Eskilerin bir lafı var ya iltimas geçilenlere “Baban muhtar mı?” derler.
Haksız da değillermiş.
Baksanıza Muhtar ve yeni köyü için tüm kurumlar seferber olmuş.
Hikâye tamda bu sözü karşılıyor.
Onun için benim naçizane önerim yeni köye Muhtarın Köyü desinler o ersin muradına.
İncirli yine incirli kalsın, yerli yerinde.
Onlar da çıksın kerevetine.