Kovid-19'a yönelik aşı çalışmalarından müjdeli haberler gelmeye devam ediyor. Yaşanan bu süreç, aşılar hakkında birçok sorunun ve cevabının kamuoyunda tartışılmasına neden oldu.
AA muhabirinin Sağlık Bakanlığı Aşı Portalı'ndan derlediği bilgilere göre, aşı hakkında yanlış bilinenler ve doğruları şöyle:
Yanlış: Bebeklere gereksiz yere çok erken aşı uygulanıyor. Anne sütü onları korur.
Doğru: Bebekler bazı hastalıklara karşı bağışık doğar çünkü doğumdan önce annelerinden bebeklere koruyucu maddeler yani antikor geçer. Emzirilen bebekler de anne sütüyle antikor alır. Anne sütü, bebeğin bağışıklık sistemi gelişene kadar bazı hastalıklara karşı önemli koruma sağlar. Bununla birlikte bu antikorlar uzun süre kalıcı değildir ve tüm hastalıklara karşı koruma sağlamaz. Bebek ve çocukların, yaşamı tehdit eden pek çok hastalıktan korunmaları için aşılanmaları gerekir. Çocukluk dönemi aşılama şemasına uygun olarak aşılanma, hayatı tehdit eden hastalıklarla temas etmeden önce, yaşamın erken döneminden itibaren bebeklerin ve çocukların korunmasını sağlar.
Yanlış: Aşıyla önlenebilir çocukluk hastalıkları yaşamın bir parçasıdır.
Doğru: Aşıyla önlenebilir hastalıklar, yaşamın bir parçası olmak zorunda değildir, önlenebilir. Aşıyla önlenebilir hastalıklar ciddi hastalıklardır, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde zatürre, beyin iltihabı, körlük, kan iltihabı, kulak enfeksiyonları, konjenital kızamıkçık sendromu ve hatta ölüm gibi ciddi sonuçlara yol açabilirler. Bu hastalıklar aşılarla önlenebilir. Bu hastalıklara karşı aşı yapılmaması çocukların gereksiz yere savunmasız kalmasına ve sağlıklarının riske atılmasına neden olur. Aşılama, karantina ve izolasyon uygulamaları, yaygın tarama ve tanı testleri gibi diğer salgın önleme faaliyetlerinden çok daha etkili ve ucuzdur.
Yanlış: Aşılar güvenli değildir.
Doğru: Aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünlerdir. Üretim ve dağıtım aşamalarında çok sıkı kontrolden geçmektedir. Türkiye'de kullanılan aşılar, Dünya Sağlık Örgütünce önerilen ve onaylanan GMP (İyi Üretim Prosedürleri) kurallarına uygun üretilmiş ve uluslararası referans laboratuvarlarında test edilmiş aşılardır. Bir aşının ülkemizde kullanılabilmesi için öncelikle üreticiler tarafından aşıların güvenli ve etkili olduğunun Sağlık Bakanlığına kanıtlanması gereklidir. Kullanılacak aşılar teslim alınıp sahada kullanıma sunulmadan önce, Ulusal Referans Laboratuvarlarında da test edilmekte ve uygun olduğu kanıtlanan aşıların kabulü yapılarak kullanıma sunulmaktadır. Aşılar üretici firmadan alınıp aşılanacak kişiye uygulanana kadar tüm sağlık kuruluşlarında soğuk zincir sistemi içerisinde uygun ısı aralığında korunmakta ve sistem çevrim içi olarak sürekli izlenmektedir. Aşılar kullanıma sunulduktan sonra aşılama sonrası istenmeyen etkiler Sağlık Bakanlığınca izlenmektedir. Ülkemizde ve dünyada her yıl milyonlarca çocuk aşılanmaktadır.
Yanlış: Aşılar faydalı değildir.
Doğru: Dünya çapında halen her yıl çok sayıda insan aşıyla önlenebilir hastalıklar yüzünden ölüyor. Bu hastalıkların birçoğu aşılama programı sayesinde Türkiye'de hiç görülmüyor ya da nadir görülüyor. Aşılar, birçok bebek, çocuk ve erişkinleri öldüren veya zarar veren bulaşıcı hastalıkları önleyebilir. Yaygın aşılamayla çiçek hastalığı yok edilmiştir, çocuk felci hastalığında ise yüzde 99'luk azalma sağlanmıştır. Çocuk aşısız ise kızamık, çocuk felci, menenjit, tetanoz, sarılık gibi pek çok aşıyla önlenebilir hastalık ve bunların yol açabileceği sakatlık ve ölüm riski altında olabilir.
Yanlış: Aşılar zararlıdır.
Doğru: Aşılar son derece güvenilir biyolojik ürünler olmakla birlikte herhangi bir ilaç gibi bazı yan etkilere yol açabilir. Bu yan etkilerin çoğunluğu hafif ateş, aşı uygulanan bölgede kızarıklık, şişlik, ağrı gibi hafif yan etkilerdir. Bu yan etkiler sadece birkaç gün sürer ve tedavi edilebilir. Ciddi yan etkiler son derece nadirdir.
Yanlış: Türkiye'de aşıyla önlenebilir hastalıklar neredeyse yok edildi, dolayısıyla aşılamayı desteklemeye veya artırmaya gerek yok.
Doğru: Aşıyla önlenebilir hastalıklar (difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, kızamık, kızamıkçık, kabakulak, verem, suçiçeği, Hepatit A, Hepatit B, Hemofilus. influenza ve pnömokoklara bağlı hastalıklar) Türkiye'de azalmış olmakla birlikte dünyada halen görülmektedir. Türkiye'de bağışıklama kapsayıcılığı yüzde 100 değildir, bu nedenle yetersiz aşılanmış veya aşılanmamış gruplar bu hastalıklara karşı hala korunmamaktadır.
Yanlış: Aşılar ücretli olarak uygulanmaktadır.
Doğru: Türkiye'de, aşı programında yer alan tüm aşılar ücretsiz uygulanmaktadır. Aşı takvimi ve uygulanacak aşılar, Sağlık Bakanlığı ile koordineli çalışan Bağışıklama Bilimsel Danışma Kurulu tarafından belirlenmekte ve tavsiyelere uygun olarak Sağlık Bakanlığınca satın alınarak, ilgili testleri tamamlandıktan sonra uygulama istasyonlarına dağıtılmaktadır. Her bir aşı dozu karekod üzerinden bütün uygulama süreci boyunca takip edilmektedir. Aşılar ücretsiz uygulandıktan sonra sisteme kaydedilmekte ve aşı kartı düzenlenerek aileye verilmektedir.
