Yazan ve derleyen EKREM GÜNAYDIN
İzinsiz iktibas edilemez.
Batman dışından ekmeklerini kazanmak için Batman’a gelen bu insanlar, geldikleri yörelere ait gelenek ve göreneklerini de beraberlerinde getirmişlerdi.
Bu akşam düğün törenlerinden söz etmek istiyorum;
Düğün ve gelin alma törenleri aşama, aşama yapılırdı.
Damat ve damadın yakınlarından, gelin kuşağı, kapı bıçaklığı gibi çeşit çeşit bahşişler alınır. Bu bahşişler genellikle gelinin küçük kardeşleri veya kardeşi yoksa yeğenleri onlarda yoksa bekâr akrabalık bağı olan kız arkadaşları tarafından alınır veya istenir.
Bu bahşiş alma adetlerindeki amaç küçüklerin sevindirilmesi esasına yöneliktir.
Büyükler bahşiş miktarına pek karışmaz ama olayı yönlendirmeden de duramaz.
Ancak Bahşiş alma olayında çok nadiren de olsa bazen bahşiş miktarından kaynaklanan, bazen de çevredekilerin yanlış yönlendirmeleri sonucu istenmeyen nahoş olaylar olabilmekteydi.
…
Düğün Konvoyu; “gelin alma” konvoyuna katılacak araçlar hazırlanır.
Gelin arabası süslenir.
Gelin almak için konvoya katılacak araçlar damadın evi önünde toplanır.
Gelin almaya genelde öğlen namazından sonra damat evinden konvoy halinde çıkılarak gidilir. Gelin arabasının ön koltuğunda damadın babası oturur, kız evi tarafından konvoya katılan tüm araçlara “yol” denilen hediyeler takılır.
Takılan bu “yol” denilen hediyeler araç sahiplerine verilen birer hediyedir.
Konvoyun büyüklüğü oğlan evinin sülalesinin geniş olması veya hatırlı bir aile olmasının kanıtı olarak kabul edilir.
Gelin Alayı: 1970’li yıllar, Batman’ın Akyürek Mahallesindeki evler genellikle toprak damlı veya teneke kaplı çatılı evlerden oluşuyordu.
Bu evler de bir birine çok yakın konumdaydı.
Gelin alayında bulunan genç erkekler yani delikanlılar, kız evine gelin almak için geldiğinde davul zurna eşliğinde, komşu olan evin damında halay çekmeye başlardı.
Bu halay tempo olarak ağır ağır bir tempo ile başlar, tempo gittikçe hızlanır ve bu halay çekme sırasında, halay çekenler öyle bir organize olurdu ki halay çektikleri damı yıkmak için ayaklarının topukları ile halay başının topuk vurmak sureti ile belirlediği yere, halaydaki diğer oyuncular topukları ile vura vura dam yıkılana kadar halaya devam ederdi.
Damın yıkılması davetliler tarafından bir gurur vesilesi olarak kabul edilir, damın yıkılması olayı halay çeken gençlerin itibarına itibar katardı.
Halay çekilecek damın bulunduğu evin sahibi ise, dam yıkılmasın diye günlerce öncesinden evin içinden tavanı desteklemek için bir sürü destek yapar, yıkılmaması için damı alttan, evin içinden desteklerdi.
Düğün yapan başkası fakat yıkılan dam kendisininki.
Buna rağmen komşuluk ilişkileri o kadar güçlüydü ki insanlar mutlu ve birbirine hoşgörü ile yaklaşır ve bu olayı bir eğlence vasıtası olarak dilden dile aktarırlardı.
Gelin alayı, damın yıkılması ile birlikte gelini alır ve konvoy halinde geri dönerek sona ererdi.
Gelin Alma – Gelin çıkarma - Kız çıkarma- Hak Alma; Pazar günü sabah saatlerinde, saçını yaptırmak ve gelinliğini giydirmek üzere gelinin yakınları gelin evine doluşurdu.
Gelin hazırlıkları tamamlanınca evde bulunanlarla helalleşirdi.
Bu an en yoğun duyguların yaşandığı andır.
Ev halkında hüzün ve mutluluk bir aradadır.
Gelin muradına ermenin sevinci ile baba ocağından ayrılmanın hüznünü birlikte yaşar.
Anne ve baba ise kızlarının mürüvvetini görmenin huzurunu ve onu uğurlamanın hüznünü tadar. Mutluluk ve hüzün gibi birbirine tamamen zıt iki duyguyu en yoğun haliyle bir arada yaşanırdı. (Devam Edecek)
