Yazan ve derleyen EKREM GÜNAYDIN
İzinsiz iktibas edilemez.
KEMAL TAPAN’IN FOTOĞRAFÇILIK SERÜVENİ
1951 yılında Batman’ın Beşiri İlçesinde doğan Kemal Tapan, güler yüzlülüğüyle dikkat çekiyordu. Henüz on yaşındayken ağabeyi Cihan Tapan’ın Foto Moda isimli işyerinde fotoğrafçılığa başladı. Kemal Tapan, ağabeyi Cihan ile uzun yıllar bu dükkânda hizmet verdi. İşe başladığı yıllarda birçok ulusal gazetenin muhabirliğini yaptı. Haber ve fotoğraf hazırladı. O dönemde Batman’da fotoğrafını çekmediği kimse yoktur.
“BABAM DA FOTOĞRAFÇILIKLA UĞRAŞIRDI”
Kemal Tapan, babasının fotoğrafçılık yıllarından bahsederken “1933 yılında babam Kadri Tapan İstanbul Sirkeci’de bir Yahudi’nin yanında bir hafta süreyle fotoğrafçılık eğitimi aldı. Aynı kişiden bir adet fotoğraf makinesi satın alıp, memleketi Siirt’e geldi. Babam memuriyetinin yanı sıra 1939 yılında Beşiri’de bir fotoğrafçı dükkânı açtı. Uzun süre Beşiri’de bu iki işi birlikte yürüttü. 1961 yılında ağabeyim Cihan Tapan ile birlikte bugün Batman’da Japon Pasajının yerinde olan kerpiçten yığma bir dükkânda Foto Moda ismiyle, fotoğrafçılık işine başladık” diyor.
“PASTANEYİ KİRALAYIP KENDİ İŞYERİMİ KURDUM”
Ağabeyi Cihan ile birlikte uzun yıllar fotoğrafçılık yapmış Kemal Tapan. Sonra kendi işyerini kurmuş. O süreci “Fotoğrafhanenin yan tarafındaki yapıda adliye işleri görülüyordu. Japon Pasajının inşaat çalışmaları başlayacağından, bulunduğumuz yerden yolun karşı tarafında bulunan bir dükkâna taşındık. Uzun süre ağabeyimle birlikte burada fotoğrafçılık hizmetini yürüttüm. Ağabeyim bu işyerini tamamen bana devretti. Uzun süre burada çalıştım. Ardından 1975 yılında Birinci Caddede Sümerbank yakınındaki Toros Pastanesini malzemeleri ile birlikte devren kiraladım. İşyerimi oraya taşıdım. İşyerimin adını da Foto Kemal olarak değiştirerek çalışmalarıma devam ettim” ifadeleriyle anlatıyor Sayın Tapan.
“ELEKTRİK OLMADIĞINDA AYNALARDAKİ IŞIĞI KULLANIRDIK”
Fotoğrafçılığın o dönemlerde daha zor olduğunu aktaran ve o dönemin Batman’ını da anlatan Kemal Tapan “Betonarme bina hemen hemen hiç yoktu. Her iki caddede bulunan dükkânların tümü kerpiçtendi. İçme ve temizlik için kullandığımız suları, evlerin bahçesinde bulunan su kuyularından temin ediyorduk. Şu anki Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan Atatürk Büstünün yerinde Benzinlik (yakıt istasyonu) vardı. Çarşı Merkez karakolunun sonrası ekin tarlasıydı. Yağmurlu zamanlarda, cadde ve sokaklar çamur deryasıydı. Çamur birikintilerinden geçilmezdi. Evden çıkmadan evvel uzun çizmelerimizi ayağımıza giyer, işyerimize öyle giderdik. İşyerimize vardığımızda orada bulunan gündelik kunduralarımızı giyerdik. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Batman’a belli saatlerde elektrik sağlardı. Elektriğin olmadığı zamanlarda fotoğraf çekimi için aynalarla ışığı stüdyoya yansıtarak fotoğraf çekimi yapardım. Rahmetli Belediye Başkanı Mustafa Ramanlı, büyük bir elektrik jeneratörü getirtti. Jeneratörü, meydanda bulunan boş alana kurarak elektrik ihtiyacımızı karşıladı. 1966 yılında çekimleri Batman ve çevresinde gerçekleştirilen Toprağın Kanı filminin afiş ve fotoğraf çekimlerini de ben yaptım” diyor.
FOTOĞRAFÇI ŞEMDİN TURAN
“SANDIKLARA MUM BIRAKARAK FOTOĞRAF ÇEKERLERDİ”
Kentin ilk fotoğrafçılarından biri de Şemdin Turan’dı. 1950 yılında Beşiri’de doğan Şemdin Turan, zamanla fotoğrafçılığa merak saldı. O dönemin bilinen fotoğrafçılarından Aydın Soran ile ortaklık kurdu. Batman Bankalar (İkinci) Caddesinde ortağıyla birlikte Foto Site’yi kuran Şemdin Turan, manzara fotoğraflarının yanı sıra dönemin insanlarını objektifine aldı. Foto Site, Foto Cem ismiyle bugün de hizmet vermeye devam ediyor. Babası Şemdin Turan’ın fotoğrafçılık serüvenini anlatan Mehmet Turan “Babam fotoğrafçılığa merak salarak bu işe girişmişti. O dönem sık sık elektrik kesintileri yaşanıyordu. Babam bu olumsuz durumun önüne geçmek için siyah beyaz fotoğraf yapımında kullanılan tap sandıklarına mum bırakarak ışığından yararlanarak fotoğrafların tabını gerçekleştirirdi” diyor.
***
DÖNEMİN TANIKLARI ANLATIYOR
Dönemin tanıklarından Hayrettin Tanık anlatıyor “Kemal Tapan’ın stüdyosu, Toros Pastanesi Biçiciler Pasajı karşısında Selim Biçici’nin dükkânına yapışıktı. Erzurumlu Mahmut ve Remzi kardeşlerden devir almıştı. Batman’da fotoğrafçılığı ilk Hasankeyfli Fevzi ve Abdullshin’in babaları yapardı. Ondan sonra Foto Site açıldı. Japon Pasajının sol girişinde Adliyenin yanındaydı. Kemal Tapan’ın ağabeyi Cihan, rahmetli babası ile çalışıyordu. Kemal Tapan, daha sonra 1. Caddeye geçti. Ona çok takılıyordum. Sağ olsun kartpostallık fotoğraflar çekerdi. Allah sağlık, mutluluklarla yaşatsın”
***
Dönemin tanıklarından Şehmus Kartal ise “Kemal Tapan ve Şemdin Turan… İkisi de çok değerli arkadaş ve dostlarımdı. Kemal Tapan şu anda Ankara’da yaşıyor, Şemdin Turan ise vefat etti. Allah rahmet etsin mekânı cennet olsun” ifadelerini kullanıyor.
Not: Nostalji sayfamızda emeği geçen Eğitimci Ekrem Günaydın’a teşekkür ediyoruz.
