Ailemle birlikte 1950’lerde önce Diyarbakır’a, sonra Batman’a yerleştik. Her kolda ve branşta ailece Batman’ın ilk esnaflarıyız. 5 erkek, 1 kız çocuğum var. 2‘si veteriner, 2’sielektrik, 1’i ziraat’ta okuyor. Bir kızım da lise mezunudur. 20 sene boyunca, Batman Defterdarlık Vergi Dairesinde takdir komisyon üyeliği, Yerel ve Bölge İdare Mahkemesinde bilirkişilik, Belediye Emlak ve Haritada parsel yenilemede bilirkişilik, sosyal Yardımlaşma’da bilirkişilik, Tapu Kadastro’da bilirkişilik yaptım”
BABAMA DÖN DEDİLER, KALMAYI TERCİH ETTİK
Babası Haccı Hasan Gündüz’den esnaflığı devralan Fikret Gündüz, o yılları anlatıyor: “Batman’dan önce Diyarbakır’a gitmiştik. Oranın ileri gelenleri, Savur ağaları (Kavaklar) babama kaç çocukla geldin diye sordular. Babam Haccı Hasan Gündüz, 60 kişiyle geldiğini söyleyince, git ve onları evlendir öyle gel dediler. Bilmediğin yerde yaşamak zordur dediler. Babam ailesini alıp Midyat’a dönmek yerine, Batman’a geldi. Diyarbakır’da o dönem idamlar yapılıyordu. Kendi gözlerimle buna şahit oldum. Meydanda kişiyi idam ederlerdi, cesedini 24 saat meydanda bekletirlerdi. İbreti âlem olsun diye boynuna bir karton asarlardı, üzerinde idam edilme nedeni ve suçu yazardı”
1950’LERDE 60 KİŞİLİK AİLEMİZLE BATMAN’A GELDİK
O dönemin Batman’ından bahsediyor Sayın Gündüz “Belediye 56’larda kuruldu. Biz 50’lerde Mardin’in Midyat (Estel) İlçesinden buraya geldik. 60 kişilik büyük bir aile olarak Batman’a yerleştik. Muhallem Aşireti’nden geliyoruz. Aşiretin toplam 29 soyadı vardır. Biz onun sadece bir koluyuz. O zamanlar Batman, İluh diye anılıyordu. Ben, o zaman ilkokul 2 çağlarındaydım. Varlıklı bir aileydik. Batman’da kerpiç evler vardı. Yollar çamurluydu. TPAO’nun kalabalık personeli vardı. Şehir merkezinin nüfusu toplamda 500 kişiyi geçmezdi. Tepebaşında 4 tane ev vardı. Oranlar ailesi, Sönmezler ailesi, Balıkçılar bir de Ekinci ailesiydi. Jandarmanın lojmanı ve koğuşları vardı. Kerpiçten bir ilkokul vardı, biz geldiğimiz yıl o okul çöktü, okula isim verilmemişti. Biz, Mustafa Ramanlı, Haydar Azizoğlu ve Batman’ın ilk gazetecisi Hüsamettin Turan ile birlikte siteye kaydolduk”
BATMAN’A ESNAFLIĞI İLK BİZ GETİRDİK
“Babam Osmanlıca, Farsça, Kürtçe, Türkçe, Arapça, Azerice, Süryanice konuşup yazabiliyordu. Bölgede tahsilli kişilerin sayısı bir elin 10 parmağını geçmezdi. TC’de rüştiye mezunuydu. Osmanlıda ziraat ve vergi memurluğu yapmıştı, TC döneminde de ihtiyaç üzerine bölgede jandarma komutanlığı yapmıştı. İlk önce İstasyon Fes’inde hem Philips radyoları ve yolculara hitap eden konserve gibi gıdaların satıldığı büfeyi satın alarak esnaflık yapmaya başladı. Büfeyi almak için bize 36 bin lira fiyat söylediler. İçinde alkollü içecekler vardı. Babam o içecekleri istemediğini söyleyince fiyat 26 bin liraya düştü. Büfeyi satın aldık.
1945’lerde zaten Midyat’ta da bu işi yapıyorduk. Batman’a esnaflığı ilk getiren biz olduk”
GÜNDÜZLER PASAJINI AÇTIK
Batman’ı ticaret hayatı ile tanıştırmış Gündüz Ailesi. “Babam Haccı Hasan Gündüz, büfeden sonra 26 dükkândan oluşan Gündüzler Pasajını yaptırdı. Bu pasajda Philips, Profilo, Eage, Estaş gibi beyaz eşya markalarının bayiliklerini kurdu. Tofaş otomobilleri, Inter traktörleri, Skoda otomobilleri, Betford otomobilleri, Jondere biçerdöver ve traktörleri, Jawa Nusu gibi motosiklet bayiliklerini, traktör römork bayiliklerini, Aygaz, Mobilgaz, İpragaz gibi tüp markalarının Siirt ve Mardin bayiliklerinin ana bayiliklerini Batman’da açtık. Gündüzler Pasajından sonra kolektif şirket ve anonim şirketini kurduk. Ağabeyimler işletiyordu” diyor Fikret Gündüz.
ESNAFLIKTA BATMAN VE TÜRKİYE 1.’SİYDİK
Babası ve ağabeyleri ile birlikte ticaret hayatına atılmış Fikret Gündüz: “Ben Philips radyo, televizyon ve beyaz eşya ile Singer dikiş makinelerinin ana bayiliğini yapıyordum. Esnaflıkta Batman ve Türkiye birincisiydim. İlk önce Avrupa seyahati için yarıştırdılar bizi. Batman, Siirt, Diyarbakır bölgesi olarak yarıştık. Benim sıçramam çok iyiydi. Daha sonra bölgeler arası yarışmalara girdik. Gidip Singer dikiş makinesinin stokunda bulunan 826 adet dikiş makinesini satın aldım. Dolayısı ile diğer bayilerin önüne geçtim ve Türkiye 1.’si oldum. Aynı şekilde aynı tarihlerde Philips mamullerinden de Türkiye 1.’si oldum. 11 defa Avrupa seyahatlerine katıldım. Birincilikte sertifikalarım var”
KERPİÇ EVLER YASAKLANDI
Jandarma Komutanı Kenan Yüzbaşı, Batman’da kerpiç ev yapılmasını yasaklamış. “Artık burası bir şehirdir, köy değildir” demiş. Fikret Gündüz’ün babası Haccı Hasan Gündüz, imara el atmış. O dönemi “Batman’da kerpiç ev yasaklanmıştı. Babam, Rahmetli Hacı Abdurrahman İzgi’ye bir traktör ve bir briket makinesi verdi. Çalışmalar başladı. O dönemde Batman’da beton ve briketten oluşan binalar yükselmeye başladı” sözleriyle anlatıyor.
BABAM TAHSİLLİ VE İLERİ GÖRÜŞLÜYDÜ
“Babam, dönemin Belediye Başkanı Sait Ramanlı’ya şehrin imarı ile ilgili yenilikler önerdi. Şehri dama şekilde imar edelim dedi. Yani 15 metre yol, 30 metre cepheli arsalar oluşturulacaktı. Babam masrafları kabul etmesine rağmen, bu teklif kabul görmedi. Babam, Belediye Kavşağı’ndan sağlı sollu Atatürk Parkı’na kadar ikinci parselleri satın aldı. Hatta o dönem insanlar diyordu ki “parası var ama aklı yok, birinci parsel değil de ikinci parselleri alıyor” diyorlardı. Ama babam birinci parsellerin zaman içerisinde yol genişlemesinden dolayı imara açılacağını ön görmüştü, bu yüzden ikinci parselleri almıştı. Şimdiki ikinci parseller, yola sıfır durumuna geldi. Aynı insanlar “demek ki hacı çok akıllıymış” demeye başladı”
İLK ESNAFLARIMIZ
Batman’ın ilk esnaflarından bahsediyor Sayın Gündüz “Şevket Akın, manifaturacılık yapmaya başladı. Hacı Mustafa Türkay manifaturacıydı. Hacı Nasrettin Şengül manifaturacıydı. Hacı Selim Güre bakkaliye açmıştı. Tanık’lar da bakkaliyecilik yapmaya başladı. Hacı Yusuf Ayhan manifatura, Hacı Ali Yakut saat tamircisi, Hacı Halil Akat’lar manifaturacıydı, Hacı Hasan Dursun ayakkabı satardı. Ammo Felek Koyuncu kasap dükkânı vardı”
ESNAFLIK, SANILDIĞI GİBİ KOLAY İŞ DEĞİL
“Şimdi herkes esnafım diyor. Ama esnaflık öyle kolay iş değildir. Babam 111 yaşına kadar yaşadı ve ömrünü ticaretle, esnaflıkla geçirdi. Esnaf dediğin net ve dürüst olacak, kanaatkâr olacak, sürümden kazanacaksın… Senden alışveriş yapan kişinin gözü arkada kalmaması lazım. Biz itibarı buradaki halka bıraktık. Güven verirseniz, insanlar sizden vazgeçmezler”
BATMAN’A AKILLI İŞ MERKEZİ YAPACAĞIZ
Batman’da akıllı iş merkezi yapmaya hazırlanıyormuş Sayın Gündüz. “Batman Park AVM’nin yan tarafında eski eczanelerin bulunduğu arazi bizimdir. Şimdiki Belediye Eş Başkanları Sayın Sabri Özdemir ve Gülistan Akel ile görüştük. Şehrin girişidir, güzelleştirelim dediler. Güzel görünümlü bir bina yapalım dediler. 20 senedir bütün yetkililerden bu teklifi beklerken, bu teklif Sabri Başkandan geldi. Eş Başkanların ilk icraatları olacağı için en güzel binayı oraya inşa edeceğiz. Akıllı iş merkezi yapacağız. Yakın bir tarihte çalışmalar başlayacak. Desteklerini esirgemeyeceklerini düşünüyorum. Öngörülü davrandılar, kendilerine teşekkür ediyorum” diyor.
Not: Nostalji köşemizi hazırlarken bize bilgi ve fotoğraf desteğinde bulunan eğitimci Ekrem Günaydın’a teşekkür ediyoruz.