Bugün 16 Mayıs Engelliler Haftası...
Bütün özel günlerde, sesini duyurmak isteyen bütün kesimlerin sesine kulak vermeyi kendine borç bilen endere bir yazar olarak bu özel günde Bedensel Engelliler Derneğini ziyaret ettim.
Şirinevler Mahallesi 1404 sokak no: 64’de bulunan dernekte engelli arkadaşlarla bir araya geldik.
Dernek Başkanımız Cuma Çilek ile engellilerin sorunlarına dair uzun uzadıya bir sohbet gerçekleştirdik.
“Engelliler ne istiyor?” sorusuna aldığım manidar cevabı, gördüğünüz üzere söyleşimizin başlığına taşıdım.
Gördüğüm kadarıyla engelliler, epey bir dertliler...
İş istiyorlar efendim, aş değil.
Üretici olmak istiyorlar, tüketici değil...
“Engellilik, zihinde biten bir şeydir” diyerek topluma güzel bir de mesaj veriyorlar.
Zira engellileri engelli yapan bizleriz, kendileri değil...
***
Sitemlerle ve gayet anlamlı mesajlarla dolu söyleşimizi okumaya hazırsanız, sözü Başkan Çilek’e bırakıyor, engellilerin sesine kulak verin yoksa bozuşuruz diyerek söyleşimi sonlandırıyorum...
CUMA ÇİLEK KİMDİR?
1971 Batman doğumluyum. 1983’te İlkokulu bitirdikten sonra eğitime son verdim. Ortaokulu dışarıdan bitirdim. 2001’de açık öğretim liseyi okudum. 7 yaşındayken dinamitin patlaması sonucu kolumu kaybettim. 1997’de Batman’da engelli temsilcisinin olmayışını fark ettim. Ankara Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ile görüştüm, Batman’da Bedensel Engelliler Derneğini kurdum. O günden bu yana aktif olarak bu dernekte yer alıyorum Başkanlıkta ikinci dönemimdir.
TÜRKAN: DERNEĞİNİZİN AMACI NEDİR?
ÇİLEK: Engelliliğin ne kadar zor olduğunu bildiğimiz için 1997’de bu derneği kurduk. Çünkü işsiz kalan, evsiz, yurtsuz olan bir insan zaten engelli durumuna düşüyor. Düşünün ki engelliler nasıl bir psikoloji ile yaşıyorlar? Var olan yasaya göre kurumlarda yüzde 3 engelli kontenjanının doldurulması gerekiyor. Ancak maalesef kurumun yüzde 90’ı sağlam personellerden oluşurken, yüzde 3’ünü engelli çalıştırmaktan aciz bir sistem var. Bugün Türkiye’de 11 milyon kamu çalışanı var. Bunun yüzde 3’ü 360 bin yapar. Cumhuriyet kurulduğu günden bu yana kamuda çalışan engelli sayısı ise 60 bindir. 360 bin nerde, 60 bin nerde? Neden Milli Eğitim, Sağlık ve Emniyet Kurumları 50 bin–60 bin personel alımı yaparken, engelli alımında 2 binlerden 3 binlerden bahsediliyor? Biz çalışmak istiyoruz. Hayata ortak olmak istiyoruz. Bir köşede oturmuş tüketici olmaktansa üretici olmak istiyoruz. Derneğimizin amacı, bu sorunları dile getirmek, çözümde siyasileri zorlamaktır.
TÜRKAN: KAMUDA ENGELLİ ALIMLARINI YETERLİ BULUYOR MUSUNUZ?
ÇİLEK: Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS)’nin bu sene 4 bin 400 kişilik alımı vardı. Biz kısa bir zamanda açıklanmasını beklerken, 20 Mayıs’ta bir gösterişle açıklama yapacak. 430 engellinin yanında 8 bin 700 gazi ve şehit ailelerin kadrolarını da kura çekerek reklâm amaçlı açıklayacaklar. Keşke 16 Mayıs Engelliler Haftasında bunu yapsaydılar. Umutla EKPS alımlarını bekleyen engellileri bunca zaman bekletmelerini doğru bulmuyoruz. Bizim üzerimizden siyaset yapmaları bizim hoşumuza gitmiyor.
DİYANET KADROLARI BOŞ KALDI
Engellilerin okuma seviyesi genel itibariyle düşüktür. Hem yaşadıkları psikoloji ile hem maddi zorluklar nedeniyle birçoğu, eğitimini yarıda bırakmıştır. O kadrolar boş kalıyor. 2013–2014 yıllarında diyanette engelliler için açılan tüm kadrolar boş kaldı. Kur’an öğreticisi, müezzin, imam bu tür alanlarda açtıkları için engelliler tercih yapamadı ve o kadrolar boş kaldı. Boş kalan kadroları sanki almışlar gibi lanse ediyorlar.
BİZ ADALET İSTİYORUZ
Bunun yanında 2012–2013 yıllarında cumhurbaşkanı, kamuda çalışan engellilerin tekrar sınava girme hakkı verdi. Yani şu anlama geldi. Çalışan engelli, tekrar sınava girecek, başka bir kuruma geçiş yapabilecek. Çalışmayan engellilerin hakları gasp edildi. 34 bin engelli alındığı söylendi ama bunun sadece 12 bini gerçek alımdır. Geri kalanı hizmetli olarak çalışıp memurluğa geçiş yapanlardır. Bu kadar acımasız olmamak lazım. Biz adalet istiyoruz.
TÜRKAN: DERNEĞİNİZİN KAÇ ÜYESİ VAR? ÜYELİK İÇİN ARANAN ŞARTLAR NELERDİR?
ÇİLEK: Batman’da 25 bin dolayında engelli vatandaş var. Bizim derneğimiz, Batman’ın en eski derneğidir. Bu yüzden üye sayımız bine yakındır. Derneğimiz her zaman açık ve aktif durumdadır. Yüzde 40 engellilik raporu alan herkes derneğimize başvuru yapabiliyor. Bunun önünde hiçbir engel yoktur. Tüzüklerimizde de belirtiliyor, engelli kişiler istedikleri zaman üye olabilirler, istedikleri zaman üyeliklerini geri çekebilirler. Bizim amacımız birlik, beraberlik kurmaktır. Bir arada bulunarak haklarımızı savunabilmektir. Zamanla Batman’da farklı engelli gruplarına yönelik dernekler açıldı. Bugün Batman’da görme engelliler, zihinsel engelliler, işitsel engelliler, ortopedik engelliler dernekleri açıldı. Her dernek kendi grubuna hitap ediyor. Ama biz Bedensel Engelliler Derneği, bütün engelliler grubuna hitap ediyoruz. Tüzüğümüz geniştir.
TÜRKAN: DERNEĞİ NASIL FİNANSE EDİYORSUNUZ?
ÇİLEK: 2004’den bu yana İş Kur Genel Müdürlüğünün engeli çalıştırmayan kurumlardan aldığı ceza paraları ile yapılan projeler üzerinden gelen bir para var. Bunun, derneğimize büyük katkısı oluyor. Proje olmadığı zaman kendi imkânlarımızla, üyelerimizin desteği ile derneğimizin giderlerini karşılamaya çalışıyoruz.
TÜRKAN: BUGÜNE KADAR NELER YAPTINIZ?
ÇİLEK: Genel anlamda halkı engelliye karşı duyarlı kılabilmek için paneller, seminerler, çalıştaylar yaptık. Türkiye’nin her yerinde, Batman engellisini temsil ettik. Siyasi partilere engellilerin isteklerini anlattık, onları bazı şeylere yapmaya zorlayan bir güce sahip olduk. Çünkü biz büyük bir kitleyiz. Türkiye’de yaklaşık 10 milyon engelli var. Bir araya geldiğinde bir siyasi partiyi iktidara getirecek güce sahibiz. Biz, bu dernekler sayesinde çok şeyin değiştiğine, çok hakların elde edildiğine inanıyoruz. Tabi ki yeterli değildir. Ama Avrupa Birliği’nin engelli haklarına ulaşabileceğimize inanıyorum. Hedefimiz budur. Amacımız engellilerin, kendi hayatını idame edebilmelerini sağlayacak hale getirilmesidir.
TÜRKAN: DERNEĞİNİZ BÜNYESİNDE KURSLAR AÇIYOR MUSUNUZ?
ÇİLEK: Bizde şu anda kasa şefliği kursu devam ediyor, burada 10 arkadaşımız eğitim görüyor. Haziran’da pazarlama perakende ve alım kursu açmayı düşünüyoruz. O da 10 kişiliktir. Bugüne kadar sekreterlik, bakım-onarım, ağ sistemleri, kasiyerlik gibi alanlarda onlarca kurs açtık. Engelli kardeşlerimiz bu kursa eğitim alıyorlar, bir şeyler öğreniyorlar, meslek sahibi oluyorlar.
TÜRKAN: ENGELLİLİK MAAŞLARI KONUSUNDA NE SÖYLEMEK İSTERSİNİZ?
ÇİLEK: Engellilik maaşı 3 ayda bir veriliyor. Yüzde 40 ile 70 arası engelliler 850 TL alırken, bu para hiçbir şeye yetmiyor. Günümüz şartlarında verilen bu para çok değersizdir. Bizim amacımız bunları yükseltmek iken, maalesef bu son yönetmelikle bu da elimizden alınacak gibi görünüyor. İnşallah hatalarını anlarlar ve bu yasayı geri çekerler.
TÜRKAN: DERNEK OLARAK HEDEFLERİNİZ NELER?
ÇİLEK: Engelli haklarını savunabilmek için bizlerden birilerinin mecliste yer alması gerekiyor. Engelli sıkıntılarını mecliste dile getirmeleri için bunu önemsiyoruz. Diğer bir hedefimiz, engellilerin okuma seviyesini yükseltmek. Engelliler, farklı nedenlerden dolayı eğitim hayatının içinde yer alamıyorlar. Bugün dernek olarak bütün arkadaşlarımızı okumaya davet ediyoruz. Ben de eğitimimi açıktan tamamladım. Diğer arkadaşlarımızı da teşvik ediyoruz. Şu anda birçok arkadaşımız YGS sınavına girmiş, 2–4 yıllık üniversite için bekleme sürecindeler. Bu eğitimden sonra inşallah Türkiye’de engelli savunucusu haline gelip haklarımızı savunacaklardır. Yani hedefimiz önce eğitim almak, sonra engeli savunucusu haline gelmek ve daha sonra mecliste bütün engellilerin haklarını savunacak bir topuluk oluşturmaktır.
TÜRKAN: BATMAN’I ENGELLİLER İÇİN ERİŞİLEBİLİR BULUYOR MUSUNUZ?
ÇİLEK: Erişilebilirlik konusunda 2005’te çıkan yasayla ilgili çalışmalar oldu. Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğü şu anda her ilde bir komisyon kurdu. Bu komisyonun üyeleri bizleriz. Şu ana kadar hemen hemen bütün kurumlarda inceleme yaptık. Birkaç kurum hemen hemen çalışmalarını tamamladı. Valilik tarafından bunlara erişilebilirlik belgesi verilecek. İkinci aşamada uyarıyı dikekte almayan kurumlar olursa 5 bin TL ile cezalandırılacaklar. Tabi biz cezadan yana değiliz, belki bir gün bizde engelli oluruz anlayışıyla hareket edip kurumlarını engelliler için ulaşılabilir kılmalarını istiyoruz. Mesela Valilik binası, Diş Hastanesi, Sosyal Politikalar Müdürlüğü, tamamen engelliye uygun hale getirildi. Komisyon da büyük özveri ile çalışıyor. Bu konuda bir farkındalık gelişiyor.
TÜRKAN: KENTTE EN FAZLA ZORLANDIĞINIZ ŞEY NEDİR?
ÇİLEK: Genel anlamda bir sıkıntı var. Batman’ın yeraltı yapısı engelliler için uygun değil. Toplu taşıma araçları uygun değil. Bankalar, ATM’ler... Caddeler engelliler için ulaşılabilir olsa dahi, kurumlar erişilebilir olmasa, engel vatandaş o kurumda istediği işlemi yapamayacaksa o sokakların, caddelerin bir önemi yoktur. Bütün şehrin engelliler için ulaşılabilir olması lazım. Bu konuda yavaş yavaş çalışmalar başladı. Birkaç sene içerisinde Batman’ın en ücra köşelerinden merkeze kadar engelliler için ulaşılabilir olacağına inanıyoruz. Artık engelliye yapılan yanlışı kabul etmiyoruz. Hangi siyasi parti olursa olsun, yanlışı artık asla kabul etmeyeceğiz.
TÜRKAN: ENGELLİLER HAFTASI SİZİN İÇİN NE İFADE EDİYOR?
ÇİLEK: Bana sorarsanız hiçbir şey ifade etmiyor, içi boş, anlamsız bir gündür. Bugüne kadar engellilere neler verildi, hiçbir şey. Sadece kâğıt üzerinde kutlanan bir gündür. Engelliler Haftasında yetkililerin, biz onlar için bugüne kadar neler yaptık, daha neler yapacağız diye açıklamalar yapmalarını isterdik. Sizler sözde engellilerin yanındayız derken, onlar için bir şeyler yapmadıysanız bunun bir manası yoktur. Biz istiyoruz ki Engelliler Haftası dolu dolu geçsin. Yıllardır her 16 Mayıs’ta sevinirdik, acaba bizim için neler yapılacak derdik. Belki kamuya alım yapılır, belki sınav sonuçları açıklanır, kanunda iyileştirmeler yapılır diye umutla beklerdik. Zamanla artık bazı gerçeklerle yüzleştik. Kuru bir kutlama ile geçiştiriliyor. Ancak bu halk artık ucuz şeylerle kandırılmıyor.
TÜRKAN: SON OLARAK NE SÖYLEMEK İSTERSİNİZ?
ÇİLEK: Hep beraber el ele, engelsiz bir toplum ve engelsiz bir ülke mücadelesini verelim. Belki bir parçamız engelli olabilir ama engellilik, zihinde biten bir şeydir. Bir insanın kolu, kulağı, gözü engelli olabilir. Ama bu bir engel değildir. Engel, o insanların önüne konulan engeldir. Bütün dünyadaki engelli kardeşlerimizin bu boş olan 16 Mayıs Engelliler Haftasını kutlarım. Temenni ediyorum ki ilerde siyasi partiler ve yöneticiler, önümüzdeki yıllarda bu haftanın içine doldurarak haftamızı kutlasınlar.