Yazan ve derleyen EKREM GÜNAYDIN
İzinsiz iktibas edilemez.
İLUH İLKOKULU
İluh İlkokulu, 1940’lı yıllarda Batman, henüz köy statüsündeyken, şimdiki İluh Mahallesi’nde bulunan İlçe Jandarma Karakolu ile 10 Nisan Polis Karakolu arasında bulunan ve mahallenin Pazar alanı (şeytan pazarı) olarak kullanılan alanda kurulmuştu. Kerpiçten inşa edilmiş ancak teneke damlı olan bu okul, 1937–1958 yılları arasında İluh Köyü’ne hizmet vermişti. Batman’da eğitim-öğretim hizmetinin verildiği ilk mekteptir. 1955’lere kadar ayakta durabildi. Ancak yoğun kar yağışı ve doğa olaylarından dolayı çökme tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Batman’da 1968–77 yılları arasında Belediye Başkanlığı yapan Mustafa Ramanlı da bu okuldan mezun oldu.
Okulun ilk talebelerinden Hayrettin Tanık anlatıyor “10 Nisan Polis Karakolu’nun yan tarafındaki boşluk İluh İlkokul’uydu. Ziyaettin Aksoy ve kardeşi Osman Aksoy öğretmenimizdi. İluh İlkokulu, doğa şartlarından zarar görünce bizi siteye Atatürk İlkokulu’na gönderdiler. 1960 yılında Devrim İlkokulu yapılınca 5. sınıfı okumak için kaydımızı tekrar bu okula gönderdiler”
***
ATATÜRK İLKOKULU
Batman Atatürk İlkokulu, 1955 yılında inşaatı tamamlanmış, 1965 yılında Atatürk İlkokulu ve Petrol Ortaokulu adı altında eğitim-öğretime başlamıştır. Kentin tanınmış simalarının ve ünlü şahsiyetlerin okuduğu okullardan biridir. İstanbul ve Ankara’dan Batman’a yerleşen dönemin petrol mühendisleri ve idarecileri tarafından Türkiye Petrollerinin sitesine kazandırılmıştı. Yıkılma tehlikesi geçiren İluh İlkokulu’nun talebeleri bu okula nakledilmişti. Petrol mühendislerinin çocuklarının yanı sıra çevredeki bazı İluhluların çocukları da TP sitesindeki bu okulda eğitim öğretim görmüştür. Okulumuzda halen yüzlerce öğrenci okumaktadır.
***
DEVRİM İLOKULU
Şu anda Mehmet Akif Ersoy İlkokulu olarak anılan okulun o dönemlerdeki adı Devrim İlkokul’uydu. Kızların, saçlarını iki yandan ördüğü, erkeklerin ise 3 numara ile tıraş ettiği, erkeklerin önlüğünün uzun ve siyah olup arkadan iliklendiği, defterlerin sarı ve çizgisiz yapraklardan oluştuğu, kalemlerin ucunun bıçak veya jiletle kesildiği dönemlerdi. Okulumuz, Göktaksi civarındaki İluh Deresi’ndeki köprüye varmadan şimdiki Mehmet Akif Ersoy İlkokulu’nun yerinde eğitim-öğretime başladı. Devrim İlkokulu ilk olarak 1960 yılında 5 derslik ve müştemilatı ile inşaatına başlanmış olup 1960–1961 yılında eğitim-öğretime açılmıştır. Bu tarihte Batman’ın iki okulu vardı. Biri, sitede bulunan Atatürk İlkokulu, diğeri ise Devrim İlkokulu’dur. Batman’ın birçok renkli siması, bu okuldan mezun olmuştur.
ÖĞRENCİLER, OKULA GELEBİLMEK İÇİN DEREYİ GEÇERDİ
1960–61 eğitim-öğretim döneminde Devrim İlkokulu’ndan mezun olan Samet Adıyaman, o dönem Batman’da kurulan özel bir bankada çalışmaya başladı. Yurdun farklı illerinde çalışan Adıyaman, 2001 yılında emekli oldu. Emekliliğinden sonra Batman’da yaşamaya devam eden Adıyaman, o yılları anlatıyor “Devrim İlkokulu, bugünkü görüntüsüyle evlerin ve sokakların arasına sıkışmış bir görüntünün aksine, tek başına evlerden ve sokaklardan bağımsız konumlanmış bir görüntüye sahipti. Batısında İluh Deresi’nin o zamanlar Yeni İluh adıyla anılan yerleşim alanı bulunurdu. İluh'tan gelen öğrencilerin dereyi geçmek gibi bir problemleri vardı. Köprüler olmadığı için öğrenciler, pantolon paçalarını kaldırıp dereyi geçerdi. Petrole ve yağa bulanmış derenin suyu, öğrencilerin ayaklarına, elbiselerine yapışırdı. Okulda kadrolu öğretmen fazla bulunmaz, geneli yedek subay olarak vatani görevini Batman'da yapan askerlerden oluşurdu”
“DİYADDİN AKSU, ÖĞRETMENLİK YAPIYORDU”
O dönemin eğitim-öğretim faaliyetlerinden de bahseden Adıyaman “Okuldaki en eski öğretmen Diyaddin Aksu'ydu. Sınıfların mevcudu kırkın üstündeydi. Kızlar fazla okumazdı. Kitaplar, Bankalar Caddesi’ndeki Siirtli bir kırtasiyeciden alınırdı ama kırtasiye malzemesi öyle kitapçılarda falan satılmazdı. Manifaturacıdan bakkala kadar her dükkândan defter, kalem, silgi alınabiliyordu. Önlük siyah, yaka beyaz renkliydi. Yakalar bezden değil plastikten yapılırdı. Öğrenci ailelerinin imkânı site ve esnaf ailelerinin dışında çok düşüktü. Taksiler yerine faytonlar kullanılırdı” diyor.
“ÖĞRETMENLERE BÜYÜK KIYMET VERİLİRDİ”
O dönemde öğretmenlerin toplum içinde büyük kıymet gördüğünü de aktaran Adıyaman “O zamanlar öğretmenler çok değerliydi. Deneyimli ve ilgiliydiler. Bir öğretmenle görüşebilmek için araya adam konulur, öyle görüşülürdü. Bir öğretmenin bir öğrencinin evine gelmesi, o gün mahallede konuşulacak önemli bir konu olarak kabul görürdü. Beslenme çantası diye bir şey yoktu. Sadece Siirtli bir çocuğun tahta kutuda getirdiği bisküvi ve lokumlar biz öğrenciler tarafından parayla alınır ve yenilirdi. Evde karpuz çekirdeği cebe doldurulur, okulda yenirdi. Hasankeyf'ten gelen öğrencilerin cebinde kuru üzüm bulunurdu”
***
CENGİZ TOPEL İLKOKULU
Komando Caddesi üzerinde bulunan Cengiz Topel İlkokulu, şu anda Yeni Mahalle İlkokulu olarak eğitim-öğretim faaliyetlerine devam ediyor. Devrim İlkokulu’ndan sonra kente kazandırılan okulumuz, bugüne kadar binlerce öğrenciyi mezun etti.
Yan tarafı ve arkası boş arsalarla doluydu. Her tarafta top oynayabiliyor, bahardan itibaren çimenleri yeşeren yerlerde oturup başka oyunlar oynayabiliyorduk. Okulun hemen sağ tarafında Komando Caddesi üzerinde şu an Özel İdarede çalışan Naci Coşkun’un ailesine ait ev vardı. Keban barajımın yapımı nedeniyle köyleri su altında kalınca babası TPAO’ya yerleşmiş, buradaki tek katlı çatılı kocaman bahçesi olan evi almıştı.
RESİM DERSLERİ, BAHÇEDE İŞLENİRDİ
Çatısı ve mimari yapısıyla farklı olan bu evin koca bahçesini çepeçevre saran hanımeli çiçeklerinin kokusu okulun camlarından içeri girerdi. Bazen öğretmenler resim derslerinde öğrencileri okuldan alıp tel örgüyle çevrelenmiş bahçenin dibine götürür orada ders işletirdi.
Bu nedenle kimse başka okula gitmek istemiyordu. Ancak yapacak bir şey yoktu. Okulun depremden zarar gördüğü, okulun duvarlarında çatlaklar oluştuğu söylendi. Raman, Sağlık Yeni mahalleden gelen öğrenciler Cumhuriyet ilkokuluna, Aydınlıkevler, Çarşı Mahallesi’nden gelen öğrenciler ise geçici olarak 19 Mayıs İlkokuluna gönderildi.
ZİYA GÖKALP İLKOKULU, İNŞAAT AŞAMASINDAYDI
Ancak bir sorun vardı. Ziya Gökalp henüz inşaat aşamasındaydı.
Gelecek yıla ancak yetiştirilirdi. Öğrenci yoğunluğu nedeniyle sabahçı, öğlenci ve akşamcı olarak bölündük. Biz Cengiz Topel öğrencileri uzaktan geldiğimiz için bizi araya koyup öğlenci yaptılar. Okulun kendi öğrencileri ise evleri yakın olduğu için sabahçı ve akşamcı oldu. İlk bir hafta eğlenceli geldi. Kolay değildi, sabahçılar bize zaman açmak için bir buçuk saat erken uyanmak zorunda kalıyordu. Akşamcılarda bir buçuk saat geç çıkıyordu. Çocuk bünyeleri daha fazla dayanamadı.
SABAHÇI ÖĞRENCİLER, BİZİ DÖVERDİ
Her sabah güneş doğmadan kalkmak, güneş battıktan sonra dersten çıkmak zor gelince bize olan davranışları değişti. Sabahçılar okuldan çıkarken “Sizin yüzünüzden sabahın köründe okula geliyoruz” diyerek dövmeye başladı. Öğlenciler, biz okuldan çıkarken “Sizin yüzünüzden gece karanlığında çıkacağız” diyerek dövmeye başladı. Bereket ikinci dönemin sonuna doğru Ziya Gökalp İlkokulu açıldı da bizde onlarda rahatladı.
OKUL MÜDÜRÜ REŞAT AKSOY’DU
Okul Müdürü Reşat Aksoy, 1942 yılında Beşiri’de doğdu. 1965–1968 tarihlerinde Diyarbakır Ergani Öğretmen Okulundan mezun oldu. Batman’da Devrim İlkokulu, Ziya Gökalp İlkokulu, Cumhuriyet İlkokulu ve Cengiz Topel İlkokulları’nda öğretmenlik yaptı. En son Cengiz Topel İlkokulu’nda müdürlük yaptı.1993 yılında emekli oldu. 1995 yılında geçirmiş olduğu bir hastalıktan dolayı vefat etti. Evli ve üç çocuk babasıydı. Batman’daki bütün milli bayramlarda konuşmacı ve organizasyon lideri olarak, sosyal çalışmalarda hep o vardı.
NOT: Nostalji köşemizi hazırlamamızda bize bilgi ve fotoğraf desteğinde bulunan Eğitimci Ekrem Günaydın’a teşekkür ediyoruz. https://www.facebook.com/ekrem.gunaydin?ref=ts&fref=ts