Cegerxwin ile ilgili bilinmeyenler

Din Alimi-Seyda-Şair ve Yazar Cigerxwîn’in hayatını kaybetmesinin üzerinden 39 yıl geçti.

Tam da ölümünün yıl dönümünde böyle bir tesadüf olmaz denilecek bir durumla karşılaştım.

Gazetemizin Genel Yayın Yönetmeni Hatice Türkan ve arkadaşımız Yusuf Kavak ile bir hafta önce Beşiri’ye bağlı Keverzo (yenipınar) Köyüne gitmiştik.

Yaşayan Tarih Mele Yusuf Kızar ile bir röportaj gerçekleştirdik.

Bölgenin önemli alimlerinden olan  Mele Yusuf Kızar yaşamı ile ilgili anılar anlatırken  Cigerxwîn’dan da söz etti.

Asıl adı Şehmuz olan Cigerxwîn’in 1903 yılında Gercüş İlçesine bağlı Hisar Beldesi'nde (Hesarê) Şehmus Hasan ismiyle dünyaya geldiği söyleniyordu.

Mele Yusuf ise büyük şairin Hısar’da değil Kurtalan’ın Bekende (Beykent) Köyünde doğduğu, sonradan Hısar Beldesine göç ettiği, anne tarafının Hısar Beylerinden olduğunu anlattı.

Yaşamı son derece fırtınalı ve hareketli geçen Cigerxwîn’in ailesi, 1914 yılında I. Dünya Savaşı'nın başlaması ile birlikte Suriye Rojavası Amûde Kentine göç eder.

Küçük yaşlarda çobanlık ve ırgatlık yapan Cigerxwîn, 18 yaşında Diyarbakır'a gidip medresede dini din eğitim görür.

Kürt toplumunun ağa ve şeyhlere adeta kölelik bağı ile bağlanmasına karşı isyan bayrağı çeker.

İsyanını 1928 yılında Kürtçe şiirler yazmaya başlayarak sürdürür.

Diğer taraftan Celadet Ali Bedirhan tarafından çıkarılan Hawar Dergisinde Kürt halkının o dönem içinde bulunduğu durumu, Türkçede Yüreği Kanlı anlamına gelen Cigerxwîn adını kullanarak şiirlerle anlatır.

1946 yılında Kamışlo'ya geçen Cigerxwîn, politik faaliyetleri içerisinde yer alır.

Sonrasında Civata Azadî û Yekîtiya Kurd (Özgürlük Meclisi ve Kürt Birliği) siyasi yapılanmasının başına getirilir.

Âlim Yusuf Kızar, medreselerde binlerce öğrenciye dini dersler veren ve Kürt dindarlar arasında önemli bir âlim olarak görülen Cigerxwîn ile ilgili bu güne kadar ilk kez gündeme getirilen bir bilgiyi daha bizimle paylaşıyor.

13 Kasım 1960 tarihinde Suriye Rojavasında 500’e yakın Kürt çocuğun Amûdê’nin Şehrazad Sineması’nda ölümünde İngilizlerin parmağının olduğunu belirtiyor.

İngilizlerin bu katliamı gerçekleştirmesinin nedeni de Cigerxwîn’in medresesindeki öğrencilerin Amude Şehrindeki bir kiliseye saldırıp zarar vermeleri olduğunu söylüyor. 

Yaşanan bu olumsuzluklardan dolayı  Cigerxwîn, Irak’a giderek Bağdat Üniversitesinde Kurmanci şivesiyle Kürtçe ders veren ilk öğretmen olur.

Kürt dili için çalışmalar yapan ve öğrenci yetiştiren  Cigerxwîn, 1963 yılında siyasi faaliyetleri nedeniyle Şam'da tutuklanır.

1973 yılında Suriye Hükümetinde yer alan Baas Partisi'nin baskıları nedeniyle Lübnan'a geçti.

Orada, şiir derlemeleri olan Kîne Em'i (Biz Kimiz) yayımladı.

1979 yılında İsveç'in Stockholm Kentine geçerek edebi çalışmalarını sürdürür, çeşitli eserler yayımlamaya başlayan Cigerxwîn, 1984 yılında 81 yaşında iken Stockholm'de hayatını kaybetti.

Vasiyeti anne ve babasının mezarının bulunduğu Gercüş Hisar Köyünde defnedilmekti.

Ancak Türkiye'ye getirilmesi için gerekli izinler alınamayınca Kamışlo’da defnedildi.

Mele Yusuf ilerleyen yaşı dolayısı ile yaşadığı birçok anıyı unutmuş, ama Cigerxwîn ile ilgili anıları unutmamış.

Eğitim gördüğü medreseden ayrılıp Türkiye'ye geleceği zaman şair Cigerxwîn’i ziyaret eder.

O da kendisi için yazdığı bir şiirle uğurlar.

Bu şiir ilk kez Sonsöz TV belgesel kuşağında yayınlanacak.

Âlim Yusuf Kızar ile ilgili hazırladığımız belgesel çalınmamız bitmek üzere.

Yayına hazır olacağı günü biz de sabırsızlıkla bekliyoruz.