Herkesin merak ettiği, daha doğrusu ön yargıyla hüküm verdiği bir konu, İran’da dini baskı var mı?
İran, resmi olarak bir İslam Cumhuriyeti. Yani İslam’ın temel uygulamaları kanun ile koruma altına alınmış.
Ama bize aktarıldığı gibi her köşe başında bir polis, milletin namazını, eşarbını, nikahını ve alkolünü takip etmiyor.
Namaz kılmayan insan sayısı çok fazla. Bunu da çok fazla saklama gereği duymuyorlar.
Tesettür derseniz, onda da kısmi bir rahatlık var.
Bayanların bir kısmı klasik çarşaf giyiyor. Ama nüfusa orantıladığımız da bu çok büyük bir rakam değil.
İnsanların başlarının ense kısmını kapatacak kadar bir örtü örtmesi, sokağa çıkmaları için yeterli oluyor.
Alt tarafa pantolon giyiyorlar, hatta tayt gibi daracık şeyler giyenler bile mevcut.
Genç bayanlar saçlarını boyuyor ve yan taraflardan sarkıtıyorlar.
Makyaj için bir kısıtlama olduğu da pek söylenemez.
Sadece dekolte işi yok burada.
“Özgürlüğümüz kısıtlanıyor” diyen İranlılar, bedenlerinin sergilenme işi ve enseye konulan örtüden bahsediyor.
Tesettür polisine de hiç rastlamadık.
Bize anlatılan, “polisler dolaşıyor, başı açılanı hemen uyarıp düzelttiriyor” mevzusu, tamamen algı.
Başında ensenden tepeye kadar bir örtü varsa ve bedeni örten her hangi bir giysi giydiyseniz, istediğiniz gibi gezebilirsiniz.
Yani kısmi kısıtlamalar olsa da İranlılar istediği yaşamı, bir şekilde yaşıyorlar.
Çok “dağıtmak” isteyenler de atlayıp Van’a geliyorlar…
İstisna var mı? Tabi ki var, dini başkent Kum.
İnsanlar, dini baskıdan çok ekonomik sıkıntılardan şikayetçi.
Sürekli savaş durumu, vatandaşı çok sıkmış.
8 yıl süren Irak savaşı, sonrasında Lübnan, Irak, Suriye ve Yemen…
Şuan İran birçok ülkede fiili olarak savaşıyor. Bazılarındaysa dolaylı.
Bu da ekonomiye ciddi manada yansıyor. Şah döneminde 7 Tümen olan dolar, 3500 tümene kadar çıkmış. Son ambargodan sonra dolar 17 000 Tümeni görmüş.
Sonrasındaysa 13-14 bin bandında dolaşıyor. Buda vatandaşın cebini ciddi manada yakıyor. Yakıt yaklaşık 30 kat zam yemiş.
Bizim paramızla 50 kuruşa dolan depo, şimdilerde 17-18 liraya kadar çıkmış.
Arabalar çok eski ve alt sınıf. İran markaları var ama onlarda Fransız Pejo’nun motoruna kaporta(saç) giydirilmiş makineler.
Bütün araçlara maşin diyorlar. Yani İngilizcedeki makinenin yerel dile çevrilmiş hali.
Yakıt onlara göre çok zamlanmış olsa bile bize göre çok ucuz. Taksi, otobüs ve uçak seyahatleri çok uygun. Tebriz Tahran uçak bileti, son ambargodan sonra(3 kat artmış haliyle) 90 TL.
Lokantalar temiz ve ucuz. Damak tatları bize yakın.
Her öğünde Pirinç pilavı var.
Koca bir tabak, kenarına da bir kaşık tereyağı. Kendiniz karıştırıp yiyorsunuz. Eti güzel. Fiyatlar 8-10 TL.