Kelime anlamı "kendini bir konuya verme, bağlama, dünya işlerinden vaz geçip bir yere kapanma" olan itikâf, dini bir terim ve sünnet bir ibadettir.
Şafii mezhebinde;
Akil, baliğ ve temiz olan bir Müslüman’ın Cuma namazı kılınan bir camide niyet ederek bir süre kalmasıdır.
Bu süre Şafii mezhebine göre niyetten sonra en azı "subhanAllah" diyecek kadardır. Çoğu için bir sınırlama yoktur.
Niyeti için culup, hayiz ve nifas dışında abdestli olma gibi bir şartı yoktur. "Niyet ettim itikafa girmeye" kafidir.
İtikâfa giren kişi, zaman ve mekan belirtmişse buna uymak zorundadır.
Her zaman sünnet'i müekkede olan itikaf Ramazanın son on günü daha müekkede bir ibadettir. (Şafii ilm. Fi fik İs. Mugni...)
Hanefî mez. Akıl, baliğ, Müslüman ve temiz olan birisinin herhangi bir mescitte (Cuma namazı şartı yok) niyet ederek, kadınlarda evlerinin bir bölümünde itikâfa girilir.
En az vakti Ebu Yusufa göre bir gün, Ebu Muhamedde göre bir saattir.
Kışı nezir etmiş ise ona vacip, Ramazanın son on günü müekkede sünnet diğer zamanlarda ise mustahaptir. (Büyük isl. Ilmih.)
Unutulmaya yüz tutmuş itikâf ibadeti çok önemli bir ibadettir.
Hz Aişe (ra) rivayetle: "Resulüllah sallahu aleyhi ve sellem vefat edinceye kadar Ramazanın son on gününü itikâfa girer ve derdi ki: "Kadir gecesini Ramazanin son on gününde arayin." Resulüllah sallahu aleyhi ve sellem'in vefatından sonra, zevceleri de itikâfa girerdi." (Buhari, Müslim)
Her camiye girdiğimizde "itikafa girmeye niyet ettim" niyeti ile bir miktar kalırsak bu sünneti elde etmiş oluruz.
Zamanı uzatır, dünyevi işlerle meşgul olmaz hatta yatarsak bile bu sevabı kazanırız.
Itikaf'ta iken ihtilam yani cenabet olan kimse camiden çıkıp yıkanması gerekir. Bu kişi itikaf için zamanı belirtmiş ise yıkandıktan sonra tekrar itikâfa devam edip zamanını doldurması gerekir.
Itikâf'lının; baygın olması, yatması hatta deli olması itikafını bozmaz.
İtikâf esnasında, koku sürmesi, güzel elbise giymesi ve oruçlu olması sıkıntı değildir.
Çocuğunu öpmesi, saçını taraması, evlenmesi, evlendirilmesi, elbise giymesi, alış-veriş yapması, dikiş ve yazı ile meşgul olası yemek yemesi caizdir.
Mubah olan söz söyleme, uyuma ve uzanman da caizdir.
Ramazanın sonlarına yaklaştığımız bu günlerde müekkede olan itikâf sünnetini yerine getirmeye çalışalım.