Batman ve civar yerleşim alanlarında bulunan sulak alanların hemen hemen tümünde ilkbahardan sonbahara kadar doğaya renk katar leylekler.
Kanat çırparak gökyüzünde süzülen, yüksek noktalara büyük bir emekle yuva yapan, yuvalarında yavrularını besleyen, uzun bacakları ile koşarcasına yerde yiyecek avına çıkan leylekler Mezopotamya Coğrafyasının önemli bir güzelliğidir.
Sonbaharda Orta Afrika’dan Güney Afrika’nın güneyine ve hatta Hindistan’ın güneyine kadar geniş bir coğrafyada kışı geçirirler.
Kışın bitimi ile birlikte önemli bir kesimi, Avrupa ve Mezopotamya topraklarının yolunu tutar.
İlkbaharın habercisi olan leylekler Batman’da en çok da Dicle Nehri ve Batman Çayı havzasını tercih eder.
Coğrafyamızda avcıların ve hayvan düşmanlarının zarar vermediği ve yuvasını bozmadığı ender canlılardan biridir leylekler.
Bazı İslam Ülkelerinde leyleklere haci leylek de deniliyor.
Bunu nedeni ise Müslümanların, her yıl göç eden leyleklerin kutsal topraklar olan Mekke'den geçmesidir.
Leyleğin avlanması ve yenilmesi de ülkemizde yasaktır.
Leylek türü, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından asgari endişe altındaki türler arasında sınıflandırılıp tüm dünyada koruma altına alınmıştır.
Koruma altında olan leylekler ile ilgili Batman’da son dönemde endişe edici bir gelişme yaşanıyor.
Çevre Aktivisti Gazeteci Metin Yoksu, kadrajına leylekleri alarak uzun bir araştırma yapmış.
Araştırmasının sonunda leyleklerin Dicle Nehri havzasında son yıllarda kısmen artık göç etmediğini gözlemleyip görüntülemiş.
2018 yılında Dicle Nehri havzasındaki leylekleri gözlemlemeye başlayan Gazeteci Metin Yoksu, araştırmada yaklaşık 100 yuvalık bir alanda göç etmeyen leylekleri tespit etmiş.
Bu da yaklaşık 100 kilometrelik Dicle Nehri kenarında 200 leylek demektir.
Bu belki size normal gelebilir ama doğanın tabiatı açısından anormal bir gelişmedir.
Leylekler normalde en geç Ekim veya Kasım ayında, mevsimsel değişimlere göre göç etmektedir.
Ancak, Ocak ayında olmamıza rağmen Dicle Havzası’nda yüzlerce leylek göç etmemiş durumda.
Göçün gerçekleşmeme nedenini iklim değişikliği ile birlikte sıcaklık şartlarının artmasına bağlayan Çevre Aktivist Yoksu’ya göre leylekler, uygun sıcaklık şartları ve yiyecek buldukları bölgede kışı geçirebiliyor.
Demek ki Batman ve civarında göç etmeyen leyleklerin gerekçesi de bu.
Yoksu’nun taspitine göre leyleklerin yaz kış demeden Dicle havzasını mekan edinmesi de iklim değişikliğinden kaynaklıdır.
Dicle üzerinde barajların artması ile nem ve buharlaşma oranı arttı, kış aylarında kar yağışı ve don olayında azalma oldu.
İklimin değişmesini hisseden bazı leylekler de kışın göç etmemeye başladı.
Göç etmeyen leylekler de gösteriyor ki Batman’ın ikliminde ciddi bir değişim var.
Kışın yağmur yağmaz oldu.
Kar yağmaması, özellikle yer altı suları ve akarsularda ciddi bir azalmaya neden olacaktır.
Su kaynaklarındaki azalma ve kuraklığın bir nedeni de bölgede yapılan devasal barajlardır.
Barajlar ekolojik dengeyi ciddi manada etkilemiş oldu.
Çevrecilerin Dicle Nehri ve kollarında baraj yapımına karşı duyduğu kaygı ve endişelerin haklılığı şimdi daha iyi anlaşılıyor.
Demek ki yapılan barajların faydalarının yanında, bir de telafisi mümkün olmayan iklim değişikliği ve kar yağışını azaltma gibi zararları da varmış.
Barajlar yüzünden leylekler göç etmiyor ama kar da yağmıyor. Doğanın dengesi bozuldu, bu iyiye işaret değil ne yazık ki…