Ünlü bir kadın… Sırplı bir performans sanatçısı… Adı, Marina Abramovic
Büyük bir gösteriye hazırlanıyor. Ses getirecek, yankı yapacak bir gösteri…
“Rhythm 0” adını verdiği gösteri, sosyal mesajlı bir gösteri…
Amaç; toplumun davranışları ve tepkilerini öğrenmek.
Aslında yaptığı şey çok basit..Gösteriyi yapacağı galerinin ortasında hiç tepki göstermeden altı saat boyunca sabit durmak.. Hepsi bu kadar…
Önünde masa üzerine dizilmiş makas, ip, zincir, gül, şarap, üzüm, jilet, bıçak ve benzerialetler bulunuyor. İnsanların romantikleşebileceği ve vahşileşebileceği çiçekten keke, zincirden bıçağa kadar tam 72 obje bulunuyor. Her türlü kesici, alet ve adavet dizilmiş. Hatta masada patlamaya hazır bir silah bile bulunuyor.
Sanatçı kıyafetinin üzerine, "Ben 6 saat boyunca burada duracağım. Bu objelerle bana istediğinizi yapabilirsiniz, olacakların hepsinden ben sorumluyum" yazısı var. Bu bir teminat ve gösterinin en can alıcı noktası. Seyirciler Abramovic’in üzerinde her istediklerini uygulayabilecekler. Hiçbir engel yok.
Gösteri başlıyor. İlk iki saatte herkes tepkisiz sadece seyrediyorlar. Sanatçıda hiçbir tepki yok. Hareketsiz duruyor. Başlangıçta izleyiciler oldukça nazik ve iyi niyetlidir. Kimisi masadaki gülleri kadının eline veriyor, kimi ona kek yediriyor, bazıları ise saçlarını okşuyor, öpüyor, onunla tokalaşıyorlar.
Aradan zaman geçtikçe işin rengi değişmeye başlıyor. İlk olarak izleyicilerden biri kadına bir tokat atıyor.Abramovic’in gerçekten de, hiçbir tepki vermediğini fark eden topluluktan bazıları kadına daha sert vurmaya başlarlar.
Az önce kadının elini sıkan, ona gül uzatan insanlar karşılarında gerçekten savunmasız birinin olduğunu anladıklarında şiddet eğilimi göstermeye başlarlar. Ancak olaylar bununla kalmaz.Bazıları kalemlerle kadının alnına, boynuna yazılar yazarlar. Anlamsız bir şekilde.
Ardından cinsel tacizler başlar. Bazıları kadının kalçalarını, göğüslerini sıkıştırır. Kimi onu öper. Kimileri ise tükürürler. Artık tepkinin olmamasından her türlü melanet gerçekleştirilir.
Ardından vahşileşen kalabalık, kadının üzerindeki elbiseleri makaslarla parçalayarak onu çıplak bırakır. O kadar vahşileşir, insanlıktan çıkarlar. Bununla da yetinmezler. Kalabalıktan biri kadının karnını bıçakla çizer.Diğerleri bundan cesaret alarak daha beterini yaparlar.Kadının her tarafını bıçaklarla çizmeye, kesmeye, bıçaklamaya başlarlar.
Kadının acıdan gözleri yaşarmıştır. Ama hiç kıpırdamadan, tepki vermeden gözyaşları arasında gösteriye devam eder. Bazıları kadının boynunu çizip kanamasını sağladıktan sonra vampirler gibikanını emmeye başlarlar.
Bunlarla da yetinmezler. Hareket etmeyen kadını cansız bir manken gibi sağa sola taşırlar. Bu esnada defalarca taciz edilir. Masa üzerine yatırıp tecavüz etmeye çalışırlar.
İşte tam da bu sırada kalabalığın içinden sağduyulu birkaç kişi bu yapılana tepki gösterir, önler. Seyirciler, sınır tanımaksızın her türlü iğrenç fiillerini kendini savunmayan kadının üzerinde gerçekleştirirler.
Kadın acıdan ağlamaktadır. Ama gösterisini bitirmez kıpırdamadan durmaya devam eder.
Bununla da yetinilmez. İçlerinden biri masanın üzerinde duran dolu silahı alıp kadının alnına dayar. Silah dolu ve ölümcüldür. Neredeyse nefsine yenilip silahı ateşleyeceği sırada galeri sahibi adamın elinden silahı alıp buna müsaade etmez. Çünkü o zamana kadar vahşiliğini iyice kanıtlamış olan topluluğun silahı ateşlemesi olağan hale gelmiştir.
Buna rağmen tacizler devam eder. Kadının çıplak fotoğraflarını çekmeye, bazılarını da eline tutuşturmaya başlarlar. Bu esnada kadın gözyaşları içindedir.
Sonunda vahşileşençoğunluğa rağmen kalabalık içinde bulunan bir grup bu durumdan rahatsızlık duymaya başlar.Ancak cesaret edip bir eylemde bulunamazlar.Ta ki kalabalıktan çıkan bir kadınınAbramovic’in gözyaşlarını silip ona sarılana kadar…
Sanatçıya yapılanlardan rahatsız olan azınlık grup, onu adeta bir koruma çemberine alır.Kıyafetlerini giydirir. Kadına sahip çıkarlar.
Gösterinin6 saat sonunda bitmesiyle Sanatçı kan revan içerisinde hareket etmeye başlar. İşkencecilerkorkunç biriyle yüzleşmişçesine dehşete düşerler. Saatler boyunca ona her türlü işkenceyi yapan, grup az önce linç etmeye çalıştıkları kadından canavar görmüşçesine korkmaya başlar ve salonu terk ederek kaçarlar.
Bir performansla toplumsal bir deneye dönüşen bu olay ile şu sonuçlara ulaşılır.
Birincisi:Çoğunluğunbirbirinden cesaret alarak içindeki kötülüğü kolayca ortaya koyduğunu,
İkincisi; Bu durumlarda rahatsız olan iyi niyetli kişilerin aynı cesareti gösteremeyerek sessiz kaldıklarını, hatta kötülüğe daha kolay ortak olduklarını,
Üçüncüsü;İnsanlardan bazılarının ise belli bir aşamadan sonra iyilik adına bir araya gelip kenetlendikleri ve kötüleri ve kötülükleri durdurmak için harekete geçtiklerini göstermiştir.
Netice olarakÜstad Fazıl’ın da dediği gibi “Oluklar çift; birinden nur akar; birinden kir.” insanlar iki kısımdır. İyiler ve kötüler.
Müjdeler olsun! Nur akan oluktan beslenenlere ve Veyl olsun kirli oluklardan beslenenlere. İnsanlara tuzak kuranlara…
Şüphesiz mümin erkek ve mümin kadınlara kötülük, fitne oluşturup sonra da tövbe etmeyenlere cehennemde can yakıcı bir azap vardır. (Buruc Suresi)