Otobiyografik kitaplar, yazarın hayatının bir minyatürü gibidir; özelde yazarın kendi yaşantısı, genelde ise çevresi ve ülkesinin geçmişi üzerinden toplumsal, siyasi ve kültürel tarih hakkında önemli ipuçları sunuyor. Bu tarz kitaplar, tarihsel hafızayı diri tutma ve toplumun kalektif hafızasına yeni bilgiler eklemek için değerli birer kaynaktır.
Edebiyat dünyasının değerli kalemlerinde Murathan Mungan’ ın “Harita Metot Defteri” de, tam anlamıyla bu türden bir kitap. Anı türünde yazılmış en güzel eserlerden biri olan kitap, yazarın düzenli olarak tuttuğu notlar ve hatırladığı anılarının muhteşem bir sentezi olarak karşımıza çıkıyor. Metis Yayınları etiketiyle okurlarla buluşan bu kitap, Mungan’ ın yaşanmışlıklarını incelikli bir işçilikle kayıt altına alıyor. Mungan, hayatındaki önemli anıları öykülerle ve şairane bir üslupla anlatarak; Mardin, Ankara, İstanbul ve Türkiye –Suriye sınırında cereyan eden hayat hikayesine odaklanıyor. Sayfalar boyunca yazarın özlemlerini, çelişkilerini, hayal kırıklıklarını, açmazlarını, sevgisini görüyoruz. Ayrıca Mungan’ ın aile ortamı, düşünceleri, edebiyatla iç içe geçmiş mazisi, edebi eserlerinde izlediği yöntemler ve ilham aldığı kaynaklar hakkında da önemli bilgiler sunuyor.
Geçmişteki deneyimlerin insanları olgunlaştırdığına dikkat çeken Mungan,“ … geçmişi yalnızca ondan bir şey inşa edecekseniz anmalısınız.” sözünü kendisine rehber edinerek hayatını geçmişin öğretileriyle inşa ediyor.
Mekânları, olayları, kişileri ayrıntılı bir şekilde anlatırken, kitaba kendi albümünden eklediği fotoğraflarla da görsel bir zenginlik katıyor. Çünkü geçmişe ait fotoğraflar, anıların hatırlanmasını kolaylaştırarak kitaba daha fazla canlılık getiriyor. Mungan’ ın yanı sıra Mungan ailesinin diğer bireyleri ve yakın dostlarına ait fotoğraflar da kitapta yer alıyor. Bu kareler, kitaba yeşilçamvari bir hava katarak okurları etkiliyor.
Mungan’ ın anılarında önemli bir yer tutan Mardin; farklı milletleri ve inançları bünyesinde barındıran tarihi hoşgörü şehri olarak öne çıkıyor. Kürt, Arap, Süryani gibi farklı milletlerin bir arada yaşadığı Mardin; Müslümanlık,Hıristiyanlık; Ezidilik gibi farklı inançların da bir arada yaşadığı kadim bir şehir aynı zamanda. Mardin’ in genetiğine işlemiş hoşgörü kültürünün izdüşümlerini kitapta görmek pek ala mümkündür.
“Bir insanın hayatı bir kitaba sığar mı ?” sorusunu akla getiren Mungan, farklı şehirlerde geçen ve farklı kültürlere sahip ailelerin yanında şekillenen kendi hayat hikayesini “Harita Metot Defteri” aracılığıyla okurlarıyla paylaşıyor. Kitap, Türkiye’ nin 70’li ve 80’li yıllarına penceresinden bakan Mungan’ın kalemiyle, okurlara ilham veren bir kesit sunuyor.
Atalarının yaptıklarıyla övünen ancak bu tarihsel mirasa katkı sağlamayan ve tarihsel hafızası zayıf olan bir toplum için bu kitabın önemli bir kaynak olduğunu düşünüyorum. Kitap, toplumun tarihsel hafızasını zenginleştirerek, yeni bilgilerle donatarak önemli bir misyonu yerine getiriyor.
Sonuç olarak, “Harita Metot Defteri” Murathan Mungan’ ın anılarına ve geçmişine tanıklık etmek adına harika bir fırsat sunuyor. Okurlar, yazarın perspektifinden farklı şehirlerde geçen bir hayata tanıklık ediyor ve Türkiye’ nin yakın tarihine nostaljik bir yoluculuğa çıkıyor. Edebiyat tutkunları ve tarih meraklıları için… Kesinlikle tavsiyemdir.
Yazımı kitaptan bir alıntıyla noktalıyorum: ”yaralarınıza yenilmemeyi öğrenmelisiniz…” (syf.19)
Keyifli okumlar…
NOT: Minyatür: küçük boyutlara sahip olan resimlerin çok küçük detaylar ile işlenmesidir.
