Batman’ın tarihi geçmişi çok bilinmiyor.
Şehrin tarihsel geçmişinin unutulmaması çok önemli olmasına rağmen ne yazık ki 30 yıllık geçmiş ile ilgili bile çok şey bilinmiyor.
Bunun temel sebebi, yeteri kadar yazılı ve görsel materyalin olmamasıdır.
Var olan canlı tarih yaşlılarımız da birer birer yok olunca, şehrimizin tarihi geçmişi yitip gidiyor.
Bu yüzden şehrimiz için bir yazılı ve görsel tarih arşivini oluşturma çalışmasını yıllardır sürdüren eğitimci Ekrem Günaydın’ın son yıllardaki emek ve çabalarını çok ama çok değerli buluyorum.
Sayın Günaydın’a bu paha biçilmez manevi değeri olan çalışmaları için bir kez daha teşekkür ediyorum.
Bu anlamlı çalışmalarına katkı sunmak ven çorbada benim de tuzum olsun misali, zaman zaman ben de tarihsel geçmişe ışık tutacak yazılar kaleme almaya çalışıyorum.
Katkı sunarken genelde bu güne kadar değinilmeyen konuları kaleme alıyorum.
01.12.2021 tarihli gazetemizin sayısında bu köşede “Esentepe kimin eseridir ve ismi nereden geliyor” başlıklı yazımda Merhum Belediye Başkanı Mustafa Ramanlı’nın görevdeyken şehrimizde gerçekleştirdiği bazı çalışmalarından söz etmiştim.
Bu yazı vesile ile başta merhum Ramanlı’nın ailesinden olmak üzere birçok kişi beni aradı ve Mustafa Başkan ile ilgili bu güne kadar yazılmamış bazı anıları anlattı.
Bu bilgiler ışığında şehrimizin tarihi geçmişi ve merhum Ramanlı ile ilgili bilgilerin kayıt altına alınması adına bunları yazıya dökeceğim.
Öncellikle Merhum Mustafa Ramanlı’nın kardeşi Ferhat Ramanlı’ya, yazımdan ötürü ilgi alaka ve samimiyetle bana bazı bilgi ile belgeleri ulaştırdığı için teşekkür ederim.
Hakkını teslim etmek adına, ilkyazımda olduğu gibi bu yazımda da bir konuyu tekrarlamak istiyorum;
Batman’da şehirleşmenin temelini ilk atan kişi, merhum Mustafa Ramanlı’dır.
Şehrimize en büyük göç, kendisinin Belediye Başkanı olduğu dönemde gerçekleşir.
Bu göç politikasını öyle bir mantıkla gerçekleştirir ve taşları imkânsızlıklardan dolayı öyle güzel bir yerine oturtur ki kendisini takdir etmemek mümkün değildir.
Mustafa Başkan, Dicle Nehrinin karşı kıyısı Güneydoğu istikametinden yani Torê Bölgesinden gelenleri İpragaz olarak anılan Beşiri istikametindeki mahalleye, Xiya Sason Bölgesinden gelenleri Çay Mahallesine, Habizbini Bölgesinden gelenleri Karşıyaka Mahallesine, Koçerleri Gap Mahallesine, Diyarbakır Bölgesinden gelenlerin şimdiki Petrolkent Mahallesine, Botan, Siirt ve civarından gelenleri Eski Cezaevi civarına, Siirt ve Midyat Araplarını Bahçelievler tarafına, Kozluk’tan ilk gelenleri de Şirinevler Mahallesi civarına, Elazığ, Urfa ve diğer batı illerinden gelenleri de Akyürek Mahallesine yerleştirmek için planlama ve altyapı çalışması yapar.
Bunda başarılı olmuş.
Bundaki amacı ise aile, aşiret ve etnisiteler arasında olası anlaşmazlık ve çatışmaların önüne geçmekmiş.
O kadar öngörülüydü ki 1977 yılında aday olmamasının nedeni de bu öngörüden kaynaklanıyordu.
Batman’da öğrenci hareketlerinin şehirde ciddi manada etkisini göstermeye başladığı ve daha çok ağaları ve feodalizmi hedefe koydukları bir dönemde Belediye Başkanlığı görevini zirvede bırakır.
Tekrar aday olması durumunda Belediye Başkanı olacağı kesin gibi görünmesine rağmen kendisinden kaynaklı ailesi ve aşireti zarar görmesin diye aday olmaz.
Bu dönemde Belediye Başkanı olan merhum Şabettin Bağdu henüz görevde 2. yılını tamamlamadan şehirde yaşanan gerginliklerden dolayı sağlık sorunlarını gerekçe göstererek istifa eder.
Merhum Edip Solmaz henüz Belediye Başkanlığında 1 ayını doldurmamışken öldürülür.
Mustafa Ramanlı’nın hiçbir zaman kendisini ağa ve aşiret lideri olarak görmüyor, halktan biri olarak görüyordu.
İyi bir üniversiteden mezun olmasına rağmen avukatlık mesleğini yapmamış.
Merhum başkanın öngörülü yaklaşımı belediye yıllarında icraatlarına da yansıyordu.
Şehrimizin en geniş bulvarı olan Diyarbakır Caddesini 1975 yılında açarken yol yapım çalışmasında çalışan greyder operatörünün yanından hiç ayrılmazmış, yolun çok geniş oluşunu ise hemşerileri o zamanlar “Batman’a yol değil, hava alanı yapıyor” diyerek anlatırmış.
Anlayacağınız Batman’ın şu anda vizyonu konumundaki caddenin mimarı da merhum Mustafa Ramanlı’ymış.
Merhum Başkan daha o dönem şehrimizde yazılı ve görsel arşiv oluşturmak adına belediye çalışmalarını anlatan bir kitapçık ta bastırmış.
Belediye Başkanlığı döneminde şehrimize önemli hizmetlerde bulunan merhum Ramanlı’ya bir kez daha Allah'tan rahmet diliyorum.